teksty zmieniają to na krewnych) wydają córkę za mąż, wszystko, co w nocy poślubnej ona dostaje, ma być jej wyłącznie oddane. Tak samo wszystko, co syn otrzymuje przy postrzyżynach capillatoriae, pozostaje wyłączną jego własnością i do podziału z braćmi nie idzie. Podarki, które wtedy dostawał, a które składały się z ruchomości[1] może z rolniczych narzędzi, a przedewszystkiem z bydła, przypominam, że w bydle niegdyś opłacano i kary sądowe[2], zostały w ten sposób wyłączone ze wspólnego rodzinnego majątku. Nie dość na tem. Najstarsze prawo Longobardów orzeka, że do lat dwunastu ojciec nie może uznać swych naturalnych dzieci, bo mogłoby się to stać z krzywdą ślubnych[3]. Ten przepis był dla tego potrzebnym, że dopiero od lat dwunastu chłopiec miał prawo zgodzić się lub nie na wszelkie czynności prawne ojca tyczące się wspólnego majątku, tak samo jak mógł żądać działów prawdopodobnie od tego samego czasu i co ważniejsze wyznaczać wiano swej żonie[4]. Słowem, stawał się od tej chwili członkiem związku rodzinnego, miał w nim zapewniony udział, zapewnioną własność taką, jaką wogóle można było mieć podówczas. Ostrzegam, zaś z góry, że ówczesne jej pojęcie mogło nie być i nie było równoznaczne z dzisiejszem. Dla objaśnienia dodaję tylko, że o ile nie wierzę we własność gminną, o tyle znowu uznaję t. zw. wspólnotę rodzinną „joint family“, jak ją Anglicy nazywają. Ojciec gospodarował razem z dorosłemi dziećmi czasem z braćmi, podobnie jak n.p. dzisiaj przy t. zw. zadrudze południowych Słowian. To więc w pierwszym rzędzie, musiało ograniczać samą własność, ograniczało również w niejednem swobodę młodszych
- ↑ Kern C. str. 557. Chanecreudohandgabe?
- ↑ Tacyt. Germania § 12.
- ↑ § 155. Nulli sit licentia naturales filius aeqales aut consimilis facere legitimis filiis, nisi si filii legitimi post completam legitimam aetatem patri consenserint. Legitma aetas postquam filii XII annos habuerint. Ed. Rothari. Leges Longobardorum M. G. H. Legum IV.
- ↑ Dwa te ostatnie przepisy pochodzą z późniejszego prawa Luitpranda 117, 74 posunął on pełnoletność do lat osiemnastu ale zostawił możność chłopcu przed tym czasem — et metam facere et morgingap dare et obligationem facere. A także: Si infans dum intra aetate est res suas cum fratribus aut cum parentibus suis dividere voluerit si ipsi cum ipso infante dividere voluerint faciant iudici noticiam. Sądzę, że obydwa te przepisy pozostały z czasów kiedy pierwsza pełnoletność była oznaczoną na lat dwanaście.
totam extra partem incontra fratres suos vindicet. Capillaturias facit quicquid ei donavit fuerit extra parte hoc temptat et reliquas res equale ordine inter se dividant. Kodeks II. Si quis pater aut parentis quando filiam suam ad marito donat tota extra parte fratris suis vindicit. Similiter quando filius suus ad capilatorias ficiret quo quod donato fuiret extra parte hoc teniat et aliquas res dividat.
