dynie chodzi o nieprawny podarunek sukni kościelnej przy uroczystości takich postrzyżyn, które ksieni wyprawiała. Tak czy inaczej, zawsze to dowód istnienia tego zwyczaju, pochodzący z końca VII wieku, gdyż nie przypuszczam, żeby tu o maskaradę chodziło, którą czasem tym samym wyrazem „barbatoriae“ nazywano, widocznie od brodatych masek, w które się przystrajali uczestnicy takich zabaw[1].
Wszystkie te wzmianki, nie mogą też żadną miarą dotyczyć obcięcia włosów w dwunastym roku. Śmiało powiedzieć można, że mylą się uczeni niemieccy jak n.p. Brunner, nie odróżniając pierwszych postrzyżyn od tych drugich[2]. Same źródła to robią i to bardzo wyraźnie. Mają dwie oddzielne nazwy, pierwsze nazywają się cappillatoriae, drugie zaś barbatoriae nazwa znana jeszcze w dawnej łacinie i oznaczająca pierwsze obcięcie brody i zarostu. Różnica jest tutaj aż nadto oczywista. W pierwszym razie chodzi o włosy, w drugim o zarost. Wolałbym też odnieść do tych drugich postrzyżyn wzmiankę Tacyta o młodych Chattach, którzy, skoro dorosną[3], nie strzygą brody i włosów, dopóki nie zabiją nieprzyjaciela na wojnie. Tacyt wspomina wyraźnie o brodzie, a więc mówi o doroślejszych już młodzieńcach. Mogli oni niestrzydz jej zupełnie, włosy zaś mogli powtórnie zapuścić, jako ślub po owych pierwszych postrzyżynach dwunastego roku. Ślub taki, znany zresztą z innych źródeł, czyniono bogu wojny.
Łączyć tych dwojakich postrzyżyn w żaden sposób nie można. W takim razie bowiem należałoby przypuścić, że odkładano owo pierwsze obcięcie włosów aż do pojawienia się pierwszego zarostu i obcinano je razem. Wobec wyraźnego tekstu prawa salickiego taka hipoteza nie ma się na czem oprzeć. Jeśli zaś ją odrzucę, w takim razie pozostaje tylko jedno: owe drugie postrzyżyny barbatoriae obchodzono później, wtedy jak się zarost pokazuje. Wiadomo, kiedy to przypada, mianowicie najwcześniej w lat piętnaście, szesnaście. W dwunastym roku nawet za czasów Chlodewiga nie mógł mieć chłopiec brody! Zważywszy to wszystko, należy przyjąć lat piętnaście jako najwcześniejszą granicą postrzyżyn zarostu, ośmnaście zaś jako najpóźniejszą. Musiały się one odbywać w tym okresie wieku młodzieńczego. Termin oznacza tutaj z góry sam objaw fizyologiczny. Owe drugie postrzyżyny mają jeszcze ten rys charakterystyczny, że się często — jeśli nie zawsze — łączą
