Tak było u mężczyzn. Nieco inaczej miały się rzeczy z dziewczętami.
Nie sądzę, aby je strzyżono w dwunastym roku. Zachowywały one włosy dłużej, a mianowicie, aż do chwili zamążpójścia. Jest na to dowód następujący. Prawa Longobardów stanowią, że córki, które nie wyszły za mąż t. j. te, które pozostały w domu in capillo — dosłownie: we włosach, mają zarówno z braćmi dziedziczyć[1]. Takie nie obcinanie warkoczy dziewczynie a raczej obcinanie ich dopiero przy ślubie jest bardzo starym i powszechnym zwyczajem. Przypominam, że go znali Słowianie, także Litwini, prócz nich zaś bardzo wiele plemion i ludów rozproszonych po całej kuli ziemskiej. Opierając się na tem, co powiedziałem, można przyjąć za rzecz pewną, że Germanowie znali i obchodzili uroczystość pierwszego obcięcia włosów w latach dwunastu — jeśli to był chłopiec — jeśli dziewczyna, z chwilą wyjścia za mąż. Nie na tem jednak koniec.
Są ślady innych jeszcze postrzyżyn o kilka lat późniejszych.
Ślady te są następujące: jeden ze zwodów prawnych IX wieku t. zw. Lex romana curiensis mówi o zwyczaju uroczystego strzyżenia pierwszego zarostu. Przy tej sposobności, jeśli chodziło o młodego księcia, poddani mieli obowiązek składania podarków[2]. Widocznie, działo się to z pewną okazałością, coś tak jak po dworach ruskich książąt w XII w. I Grzegorz z Tours wspomina o podobnym obrzędzie, zresztą niedosyć wyraźnie. Oskarżona o różne wykroczenia ksieni jakiegoś klasztoru dała swej wnuczce złocistą szatę, a to z powodu postrzyżyn barbatoriae, które się odbyły w kościele[3]. I to policzono jej za przestępstwo. Można więc przypuścić, że sama uczta postrzyżynowa nieprawnie się w kościele odbyła. Jest to jednak wątpliwe. Kościół mógł służyć podówczas do takich celów, sam zaś obrzęd był zupełnie legalny i przez duchowieństwo uznany. Lepiej też będzie przypuścić, że tu je-
- ↑ Si quis Langobardus se vicente filias suas nupto tradederit et alias filias in capillo in casa reliquerit tunc omnes aequaliter in eius substantia heredis succedant tamquam filii masculini. Lex Luitprandi, §§ 2, 3, 4, p. 145. Leges Longobardorum. Mon. Germ. hist. Legum IV.
- ↑ Str. 361 Quando aliqua publica gaudia nunciantur hoc est aut elevatio regis aut nuptias aut barbatoria aut aliqua alia gaudia quod ad iudices pertinet nihil invidum ad populum nec dona nec nulla expensa exsequantur, IV. str. 351. Mon. germ. hist. T. V. 1889. Lex romana raetica curiensis ed. Zeumer.
- ↑ Vittam de auro exornatam idem neptae suae superflue fecerit (abatissa) barbatorias intus eo (monasterio) quod celebraverit X, 16, str. 427. Monum. Germ. hist. Script. t. I.
