Postrzyżyny słowiańskie jaśniej się przedstawiają — przynajmniej na pozór — nie łączą się tak z różnemi pojęciami prawnemi, może zresztą dlatego, że i zabytki prawne Słowian milczą o nich. Nie można tego powiedzieć o germańskich. Znamy je głównie ze starożytnych zbiorów praw, od razu więc trzeba się przenieść na ten grunt, a właśnie ta ostatnia okoliczność utrudnia bardzo wszelkie poszukiwania. Rosną wymagania ścisłości, a materyał, aczkolwiek nieskończenie bogatszy od słowiańskiego, nie jest jeszcze wystarczającym, aby odpowiedzieć na każde pytanie. Wszystkie kwestye zresztą z historyi prawa niemieckiego nastręczają wiele punktów spornych, których nawet bardzo bogata literatura nie zdołała rozstrzygnąć. Wszędzie też natrafia się na mnóstwo wątpliwości i to tam właśnie, gdzie chodzi o największą ścisłość, jak przy wszystkich pojęciach prawnych. Praca niniejsza ma charakter socyologiczny nie prawniczy, z natury więc swojej nie może się wdawać w uzasadnienie pytań prawnych, z drugiej zaś strony każda nieco szersza generalizacya w tej dziedzinie musi o prawo zawadzić a bliższe zaś i ściślejsze sformułowanie wielu pytań natrafia na mnóstwo trudności i zastrzeżeń. O tem trzeba ostrzedz każdego, wątpliwości bowiem usunąć trudno. Nie należy to zresztą do mnie i nie byłbym w stanie tego uczynić. Wszystko też, co z mego stanowiska mogę powiedzieć jest to: żałuję mocno, że historycy prawa niemieckiego nie rozwiązali wszystkich spornych kwestyj, ułatwiłoby mi to niezmiernie zadanie. Ponieważ tak nie jest, muszę się ograniczyć na samem postanowieniu i stwierdzeniu najniezbędniejszych faktów, sam przedmiot jest tak zawiły, że i to dosyć miejsca zajmie.
Trzy kwestye obchodzą mnie przedewszystkiem: 1) kiedy postrzyżyny się odbywały? 2) jakie było ich znaczenie? a wreszcie 3) w jakim było stosunku do pewnych form adopcyi oraz do germańskiej symboliki włosów?
1. Zaczynamy od pierwszego pytania. Tytuł dwudziesty czwarty prawa salickiego mówi o zabójstwie kobiet i dzieci. Pojedyńcze jego uchwały tak się przedstawiają. Zaraz na wstępie paragraf pierwszy stanowi 600 solidów za zabójstwo chłopca przed skończonemi dziesięciu laty, tak ma tekst pierwszy, najstarszy, wszystkie inne w liczbie dziewięciu mają przed skończonemi dwunastu laty[1]. Czy owe lat dziesięć
- ↑ Lex Salica ed. Hessels and Keru, London 1880. Tekst pierwszy: Si quis puerum infra X annos usque ad decimum plenum occiderit mal familis fith DC sol. culp. iudic. — Wszystkie następne teksty mają: infra XII annos usque ad duodecimum plenum.
