włosów nie jest niczem innem, jak formą adopcyi. Postrzyżony staje się krewnym postrzygającego z tytułu prostego przysposobienia. Matka zaś jego zostaje siostrą przysposobioną tego, który obcina włosy jej dziecku[1].
Uczony kronikarz, który był mistrzem nauk wyzwolonych paryskiej Sorbony, stara się podciągnąć tę formę adopcyi pod określenia, znane w prawie rzymskiem i kanonach, i czyni to z pewną znajomością rzeczy, odróżnia n.p. zupełnie dobrze adopcyą od adrogacyi. Nie wchodzę tutaj w jego wywody, zwracam jedynie uwagę na fakt, że obrzęd ten byłznakiem adopcyi w XII w., podobnie jak jest dzisiaj wśród Słowian południowych. Wytwarzał on pokrewieństwo prawne, podobnie jak chrzest duchowne, mówi to bardzo wyraźnie nasz kronikarz. Szkoda tylko, że zamiast objaśnić lepiej i dokładniej tę polską adopcyą, zajmuje się wyłącznie rzymską. I nic dziwnego, był to nielada popis dal jego uczoności. Tak więc mamy dowód, że w Polsce XII w. postrzyżyny dochowały się jeszcze jako forma usynowienia. Następnem stadium są tutaj stosunki Słowian bałkańskich, u których postrzyżyny wytwarzają już tylko dalsze pokrewieństwo.
Fakt ten naprowadza znowu na domysł, że mogły one dać początek nie tylko sztucznemu pokrewieństwu, ale zaprzyjaźnieniu się.
Jest na to dowód wprawdzie nie bardzo pewny u Ditmara Merseburskiego. Przytaczam cały ustęp kroniki, w którym mowa o pogańskich Lutykach: Infideles ipsi mutabiles (scil. Lutici) ipsi immutabilitatem ac magnam exigunt ab aliis fidem. Pacem abraso crine supremo et cum gramine datisque affirmant dextris. A dalej: Hii milites quondam servi nostrisque iniquitatibus tunc liberi tali comitatu ad regem auxiliandum proficiscuntur[2]. Wolałbym w tym wypadku objaśnić słowa Ditmara odmiennie od Grimma, nie sądzę bowiem, aby tu mogło iść o poddanie się cesarzowi, ale o zwyczaj ogólny, zachowywany przy zawarciu pokoju; wskazuje na to ostatni przytoczony ustęp kroniki. Może być bardzo, że takie danie, albo raczej wymiana włosów łączyła się w pewnych okolicznościach z pojęciem zaprzyjaźnienia się, zawarcia przymierza. Byłby to przykład najszerszego zastosowania postrzyżyn, jaki znamy.
Właściwe badanie nad znaczeniem postrzyżyn na tem się kończy; jedna tylko kwestya pozostaje nie wyczerpaną, a mianowicie: jakie one zajmują stanowisko wobec symboliki włosów u Słowian?
- ↑ Mon. Pol. hist. II, str. 275, qui tondetur incipit esse tondentis nepos per simplicem adoptionem, mater vero eius fit soror adoptiva eiusdem per arrogationem, a dalej ex qua (scil. forma adoptionis) prorogatur quaedam legalis cognatio, sicut ex baptismo et confirmatione spiritualis.
- ↑ Monumenta Germaniae historica ed. ad usum scholarum. Lib. VI, 24, 148.
