dziewczętom nie obcinano włosów rytualnie. Dowód na to jest ten, że u Słowian południowych strzygą i strzygli dawniej w ten sposób i dziewczynki[1]. W każdym razie to jest pewnem, jak to zobaczymy niebawem, że obcinano im włosy przed ślubem; zostaje więc tylko pytanie, czy je strzyżono po raz pierwszy w lat dwa, trzy lub siedm a później zapuszczano włosy znowu aż do wyjścia za mąż? Prawdopodobnie u Polaków n. p. nie strzyżono zupełnie.
Przechodzę teraz z kolei do kwestyi, jakie znaczenie miały postrzyżyny, czego były symbolem i znakiem? Zwyczaj, tak powszechny, musiał odgrywać ważną rolę w życiu społecznem tych ludów, które go niegdyś znały.
Sam czas, w którym obchodzono postrzyżyny, a mianowicie 2—3 lub siedm lat od urodzenia, określa do pewnego stopnia ich znaczenie. A mianowicie: w tych latach mogły one być świętem odchowania dziecka i wprowadzeniem go do rodziny. Co się tyczy odchowania, to przyznać należy, że termin ruski, dwa lub trzy letni, wydaje się wzięty trochę dowolnie, równie dobrze mógłby być rok jeden, lub cztery czy pięć, jak jest istotnie u Słowian bałkańskich. W ogóle z najstarszych wzmianek ruskich kronikarzy widać chwiejność; stałej jakiejś daty nie musiało już być w XII wieku. Czy była dawniej? Na to pytanie trudno dziś odpowiedzieć. We dwa, trzy lata, można jeszcze przypuszczać, że obchodzono wyjście z niemowlęctwa — choć i to pewnem nie jest — tak, że nieśmiałbym twierdzić, że to był pierwotny termin tych postrzyżyn. Stalej natomiast wygląda drugi termin siedmioletni, według chronologii samych źródeł najstarszy. Łatwo się też domyśleć, z czem on się wiąże i co oznacza. W siódmym roku dziecko zmienia zęby, kończy więc niejako pierwsze dzieciństwo, odchowanie może się też łączyć bardzo dobrze z polskiemi postrzyżynami i z nadaniem imienia. Otóż bardzo bliskie skojarzenie się pojęć istnieje między taką uroczystością wyjścia z dzieciństwa z wprowadzeniem do rodziny.
Należy przypuścić, że zaraz po urodzeniu dziecka ojciec je uznawał. W jaki sposób? Tego nie wiemy. Może i u Słowian, tak samo jak u Germanów, działo się to przez podniesienie lub pokropienie wodą. W każdym razie po uznaniu, które chroniło dziecko przed porzuceniem
- ↑ Krauss, l. c. str. 163.
