Strona:Piotr Kropotkin-Pomoc wzajemna jako czynnik rozwoju.pdf/139

samodzielności, osiągnęły one taką olbrzymią jedność myśli, że może ona tylko wzbudzać podziw w naszem stuleciu dróg żelaznych, telegrafów i maszyn drukarskich. Doszły do nas tysiące „przywilejów“, w których zawarte są swobody zdobyte przez miasta, i przez wszystkie te przywileje — poza całą różnorodnością szczegółów zależnych od większego lub mniejszego stopnia usamodzielnienia się — jak nić czerwona ciągną się te same myśli przewodnie. Miasto średnioweczne zorganizowane było jako związek małych spólnot wiejskich i gildji.
 Przywilej z roku 1188 nadany przez Filipa hr. Flandrji mieszkańcom Aire opiewa:
 „Wszyscy należący do przyjacielskiego związku miejskiego, obiecali i przysięgą to stwierdzili, że po bratersku będą pomagać sobie nawzajem we wszystkiem pożytecznem i uczciwem; że jeśli kto bądź obrazi drugiego słowem lub czynem, pokrzywdzony nie będzie szukał zemsty, ani sam ani przez swych domowników... lecz złoży skargę, przenosząc na sąd całą zemstę i podporządkowując się temu co orzeknie 12 sędziów, występujących jako arbitrzy. Jeśliby zaś krzywdziciel lub pokrzywdzony pomimo trzykrotnego ostrzeżenia nie poddał się orzeczeniu arbitrów, wyłączony będzie ze związku przyjaźni jako człowiek zły i wiarołomny“.
 „Każdy przynależny do gminy miejskiej winien być wierny swym spółobywatelom i pomagać im czynem i radą zgodnie ze wskazaniami sumienia“ — mówi przywilej miast Amiens i Abbevile. — „Wszyscy w miarę swych sił w granicach miasta winni pomagać sobie nawzajem i nie wolno im ścierpieć, aby ktobądż zabrał cobądź obywatelowi lub zmusił go do płacenia daniny“ — czytamy w przywileju miasta Soissons, Compiegne, Senlis i w wielu innych podobnych. To samo w odmianach nieskończonych spotykamy w mnóstwie innych przypadków.
 „Gmina miejska — pisał Guilbert de Nogent — jest sprzysiężeniem pomocy wzajemnej; Jest to wyraz nowy i ohydny. Dzięki niemu poddani pańscy zostają zwolnieni z poddaństwa; dzięki niemu mogą być za przestępstwa prawne skazywani tylko na grzywny ściśle określone; dzięki niemu przestają podlegać opłatom wnoszonym zwykle przez poddanych“.
 W wieku XII-ym ta fala wyzwoleńcza przeszła przez wszyst-