Strona:Piotr Kropotkin-Pomoc wzajemna jako czynnik rozwoju.pdf/125

wiecznego dążenia do pomocy wzajemnej. Jeśli weźmiemy t. zw. barbarzyńskie spólnoty wiejskie w okresie rozpoczynania przez nie nowej cywilizacji po upadku Państwa Rzymskiego, znajdziemy nowe postacie zaspakajania potrzeb społecznych, występujące masowo w średnich wiekach, szczególnie zaś w gildjach i w grodach średniowiecznych.
 Człowiek bynajmniej nie jest zwierzęciem walczącem tylko jak to głoszono o barbarzyńcach z pierwszych wieków naszej ery (podobnie mówiono o Mongołach, Afrykańczykach, Arabach i t. d., wciąż jeszcze żyjących na tem samem stadjum barbarzyństwa) — i zawsze przedkładał pokój nad wojnę. Z wyjątkiem plemion nielicznych, które podczas wielkich wędrówek zepchnięte zostały na wyżyny bezpłodne i w ten sposób zmuszone do perjodycznego napadania na szczęśliwszych sąsiadów — znakomita większość Teutonów, Saksonów, Celtów, Słowian i innych, gdy tylko zdobyła stałe siedziby, powracała do uprawy roli i do ogniska domowego. Najwcześniejsze prawa barbarzyńskie przedstawiają nam społeczeństwa, oparte na pokojowych gminach rolnych, i bynajmniej nie będące hordami ludzi, pozostających w nieustannej walce wzajemej. Ci barbarzyńcy pokryli kraj wsiami i gospodarstwami; wykarczowali lasy, ujęli w tamy strumienie, skolonizowali puszscze i pustynie; wyprawy wojenne pozostawiali oni drużynom zbrojnym ludzi niespokojnych, zgromadzonych wokół naczelników tymczasowych, przejeżdżających z miejsca na miejsce i ofiarowujących swoje zdolności i wiedzę wojenną tym ludom, które chciały bronić się przed wojną. Gromady wojaków przechodziły w tę i ową stronę, walcząc o swe zemsty rodzinne, jednocześnie jednak masy ludowe uprawiały ziemię, naogół mało interesując się tymi, którzy panować nad nimi chcieli — póki nie została naruszona niezależność spólnoty wiejskiej. Nowi mieszkańcy Europy rozwinęli system dzierżenia ziemi i uprawiania jej wciąż jeszcze stosowany przez setki miljonów ludzi; na miejsce plemiennej zemsty krwawej wypracowali oni cały system rekompensat za krzywdy; wprowadzili zaczątki przemysłu; i gdy tylko umocnili palisadami i fosami swe wsie, gdy wznieśli baszty lub forty ziemne, poza którymi schować się można było na wypadek nowego napadu nieprzyjaciół, natychmiast pozostawiali sprawę