Żeleński Władysław, *6 VII 1837 Grodkowice (k. Krakowa, obec. pow. wielicki), †23 I 1921 Kraków, pol. kompozytor i pedagog. Gałąź rodu Żeleńskich herbu Ciołek, z której się wywodził, osiadła z końcem XVI w. pod Krakowem, pocz. w Łucjanowicach (obec. Łuczanowice), nast. w Grodkowicach i Brzeziu; jej członkowie wyznawali kalwinizm, pełnili też liczne urzędy. Ojciec kompozytora, Marcjan Ż. (1804–1846), był wybitnie uzdolnionym pianistą amatorem próbującym sił w kompozycji. 1828 przeszedł na katolicyzm, brał udział w powstaniu listopadowym, a 1833 poślubił Kamilę Russocką; Władysław był drugim z ich pięciorga dzieci. Jego starszy brat Stanisław (1835–1909) prawnik i dziedzic Grodkowic, studiował grę na fort. u A. Dreyschocka w Pradze, grał też na wiolonczeli. 23 II 1846 podczas tzw. rzezi galicyjskiej dwór w Grodkowicach został napadnięty przez uzbrojonych chłopów; Marcjan Ż. zginął, a jego żona z dziećmi wkrótce potem przeniosła się do Krakowa, gdzie w l. 1850–57 Ż. uczęszczał do Gimnazjum św. Anny (Kolegium Nowodworskiego), uczył się też gry na fort. u K. Wojciechowskiego, a od 1854 u J. Germasza. 1853 i 1856 dwukrotnie odwiedził Wiedeń, gdzie słyszał m.in. Requiem (pod dyr. F. Liszta), Symfonię g-moll, Wesele Figara i Don Giovanniego Mozarta, a także Roberta Diabła G. Meyerbeera. Z tego czasu pochodzą ambitne próby kompoz. (2 kwartety smyczk., trio fort.) podjęte pod kier. F. Mireckiego; 29 VII 1857 na popisie Szkoły i Bursy Muz. w Krakowie (założ. przez Mireckiego) debiutował Ż. jako kompozytor i dyrygent, prowadząc prawyk. swej Uwertury na ork. (zag.,
