co tylko nastąpić może, jeżeli ciało, cień rzucające, jest kulą. Ztąd z zaćmień księżycowych wzięto pierwszy dowód na to, że ziemia nasza jest kulistą.
Skutki zaćmień słonecznych i księżycowych uważać zwykliśmy tylko, o ile się na ziemi naszéj pokazują. Wszakże samo się przez się rozumie, że się takowe i na słońcu i na księżycu, chociaż w innéj mierze, objawiają.
Podczas zaćmienia słońca na ziemi, obserwator na księżycu ujrzałby ziemię cieniem zaciemnioną. Ponieważ średnica księżyca 469 mil wynosi, a średnica ziemi 1719 mil wynosząca, jest od niéj blisko 4 razy większą, ztąd i pozorna tarcz ziemi wydawać się musi mieszkańcom księżycowym blisko cztery razy większą, niż się mieszkańcom ziemskim wydaje tarcz księżyca. Na tę tarcz wielką ziemską, światłem słoneczném oblaną, przyświecającą księżycowi na nowiu, pada cień jego podczas zaćmienia słońca i w większéj lub w mniejszéj części ją pokrywa. Widzimy ztąd, że zaćmienie słońca jest dla mieszkańca na księżycu zaćmieniem planety ziemi, który mu na nowiu przyświeca.
Przeciwnie, gdyby ktoś patrzał ze słońca, którego średnica na 194,000 mil długa, przeszło 100 razy jest większą od średnicy ziemi, a przeszło czterysta razy większą od średnicy księżyca, tarcze pozorne tych ciał niebieskich wydadzą mu się w bardzo małéj średnicy, u ziemi nieco nad 17″; u księżyca nieco nad 4", kiedy pozorna średnica mierzy u nas 1923".[1] Podczas zaćmienia słonecznego tarcz mniejsza księżyca pokrywa tarcz większą ziemi, ale że obiedwie oświecone są promieniami słonecznémi, zaćmienie żadnéj z dwóch miejsca mieć nie może na słońcu.
Kiedy na ziemi mamy zaćmienie księżyca, na księżycu jest równocześnie zaćmienie słońca, bo ziemia, stawając pomiędzy słońcem a księżycem, rzuca nań cień swój i zakrywa mu słońce. Musi na nim wtedy zachodzić stan podobny, jak u nas przy zaćmieniu słońca; tylko, że cień ziemi, będąc trzy razy tak wielkiéj średnicy, jak cień księżyca, rzucać będzie
- ↑ Każde koło dzieli się na 360 równych części, zwanych stopniami; stopień dzieli się na 60 minut, minuta na 60 sekund. Stopień oznacza się kółkiem, minuta jedną kreską, sekunda dwoma kreskami.
