traktującego prowincje wyłącznie jako źródło dochodów. Wychowankom owej szkoły dla młodych arystokratów obiecywać miał Sertorius πολιτείαν oraz αρχήν, co słusznie tłumaczone bywa jako pełna civitas[1] tj. obywatelstwo rzymskie nie tylko typu, w jakim posiadali je wyzwoleńcy (temu odpowiadałoby samo tylko πολιτεία), lecz całkowite caput obywatela rzymskiego, a więc również ius honorum. Oczywiście młodzież szkoły w Osca stanowiła dla Sertoriusa zespół swego rodzaju zakładników, nie świadczy to jednak bynajmniej o jego dwulicowości; nie podejrzewali go też o to Iberyjczycy, którzy tłumnie i wiernie, nawet w latach szczególnie trudnych, walczyli pod rozkazami szlachetnego Sabińczyka[2]. Przypuścić możemy, że postępowanie Sertoriusa w Hiszpanii nie było wyrazem kierunku lokalnej polityki, ale wynikało z jego zasadniczej postawy moralnej, która uwydatniła się m. inn. w czasie rozbojów mariańskich band w okresie restauracji demokratycznej[3]; już wtedy zdecydowanie przeciwstawił się gwałtowi na ulicach Rzymu; w tych warunkach nie wydaje się dziwną opinią, iż inter arma civilia aequi bonique famas petit[4]. Sertorius był przeciwny wyzyskowi prowincji; Mithradates mógł zatem przypuszczać, że spotka w nim człowieka o odmiennym poglądzie na praedia populi Romani niż equites rzymscy. Ale w tej właśnie konfiguracji zarysować się musiały poważne trudności ze względu na sytuację wewnętrzną armii sertoriańskiej: nie możemy wszak zapominać, że w skład tej armii wchodzili prócz dawnych mariańczyków i tuziemców również byli lepidańczycy, których rewolta z r. 78 skierowana była przeciw rządowi sullańskiemu, a opierała się na equitach. Jeśli uwzględnimy ponad to okoliczność, że posiadali w swych szeregach Perpernę — jednego z promotorów ruchu lepidańskiego, człowieka o wygórowanych ambicjach i członka rzymskiego senatu, który sądził, że dowództwo nad armią sertoriańską raczej jemu się należy aniżeli Sertoriusowi[5], narzuci się
