niemiecka, porywając umysły w wyższe sfery, stała się tego najważniejszą przyczyną. Cały naród zasmakowawszy w tym eklektyzmie filozoficznym, chciał się wedrzeć tam, gdzie Kant chwytał promienne, lecz jeszcze nierozmotane idee. Natychmiast roje powstały naśladowców; każdy chciał wznosić nowe coraz systemata, każdy myślał nad tem tylko, jak tworzyć dziwne i coraz dziwniejsze i ciemniejsze formułki. Wszyscy, rzuceni w ten labirynt wyobrażeń transcendendalnych, nieopatrzeni nitką Aryadny, któraby ich z zamętu wyprowadzić mogła, albo zamiast rozwidnienia w grubsze wpadli ciemności, albo wpośród nich błądząc, zamiast naprowadzenia innych na drogę prawdy, sami wpadli w to, co nazywamy aberratio rationis.[1] — Jeżeli więc weźmiemy najnowsze czasy literatury niemieckiej, czasy, w których nie już plejady, ale miryady jawiły się poetów i pisarzy, gdy rzucim okiem na poezyą niemiecką, dostrzeżeni zupełny upadek. Harmonia bez myśli, lub kilka myśli bardzo pospolitych bez żadnej harmonii, frazeologia prawie zużywana (!), stanowi charakter większej części poezyj lirycznych; a dramata Grillparzera[2], Müllnera[3], Uhlanda[4], Wernera[5], Raupacha[6], Houwalda[7] i innych — najlepszym dowodem upadku sztuki, odrodzenia[8] smaku i zastosowania do poezyi tych teoryj mistycznych, którym tak nazwana filozofia niemiecka nadała początek. — A jeśli weźmiemy
- ↑ Zboczenie umysłowe.
- ↑
Franz Grillparzer (1791-1872) – austriacki dramatopisarz i prozaik.
- ↑ Adolf Müllner (1774-1829) – niemiecki krytyk i poeta dramatyczy.
- ↑ Ludwig Uhland (1787-1862) – niemiecki poeta, literaturoznawca, prawnik i polityk.
- ↑ Zacharias Werner (1768-1823) – niemiecki poeta i dramatopisarz romantyczny, katolicki duchowny.
- ↑ Ernst Raupach (1784-1852) – niemiecki dramatopisarz.
- ↑ Christoph Ernst von Houwald (1778-1845) – niemiecki dramatopisarz.
- ↑ Zapewne znaczy to: zwyrodnienia.
