Pierwszym nieodzownym warunkiem do powstania „dzierżawy“ ziemi jest wytworzenie się choć nie własności, ale posiadłości ziemskiej w ręku prywatnem. Zazwyczaj najdzielniejszy wśród szczepów ześrodkowuje w sobie władzę, królewską czy książęcą, mniejsza o nazwę. Wokół niego gromadzą się co możniejsi άριστοι, optimates, duces, comites, szlachta, stan rycerski; tym nadaje on grunty w posiadanie, w lenno. Oni znów pełnią rzemiosło wojenne, służą królowi, gruntów uprawiać nie będą; ten trud bierze na siebie ludność robocza. Oto jest chwila, w której się zjawia możność „dzierżawy ziemi“ pod uprawę. Czy jednak że owa możność była i koniecznością, to znaczy, czy owa uprawa ziemi musiała się dokonać drogą dzierżawy, to zależało od tego, ile było na przestrzeni danego kraju ludności wolnej, a ile niewolniczej. Tam n. p. gdzie najezdniczy zwycięski szczep zdobył kraj, a ludność na nim poprzednio osiadłą zachował, ale podbił i w niewolę podał, tam ta niewolna podbita ludność uprawiała grunty zwycięskim najezdcom, tam się wolny przedsiębiorca w postaci dzierżawcy uprawiającego ziemię nie mógł zjawić. Gdzie jednakże ludności niewolniczej nie starczyło z tych lub owych przyczyn, gdzie tem samem dane były warunki podniecające energię, chęć czynu i zysku wśród wolnych na ziemi tej ludzi, tam niewątpliwie stworzone już były warunki sprzyjające powstaniu dzierżawców i dzierżawy. Dodajmy do tego jeszcze wyrobiony już w tym kierunku podział pracy, dalej dojrzałe poczucie prawne wśród ludności, która rozumie, co to jest obustronne zobowiązanie się na pewien przeciąg czasu — przy zachowaniu zupełnej osobistej wolności, a możemy powiedzieć: wszędzie, gdzie życie społeczne w tym rozwinęło się kierunku, tam w danej fazie życiowej dzierżawa ziemi wyrastała z konieczności niezbędnej, wszędzie równie domorosłe i żywiołowo, jak domorośle i żywiołowo zjawiał się wszędzie pług dla uprawy ziemi.
I tak na Wschodzie, w Babilonii, Assyryi, w Egipcie wolna dzierżawa ziemi pojawiała się niewątpliwie wcześnie, w młodej fazie rozwoju społecznego, bo w dolinach Nilu, Eufratu i Tygrysu przeważała zawsze wśród ludu roboczego ludność wolna; tam ani poddaństwo ludu, ani niewolnictwo nie przybrało nigdy wielkich rozmiarów, ekonomicznie
oznaczającego najpierw tylko zapłatę, jaką najmita pobierał, utworzywszy słowo μισϑούν, rozszerzył jego znaczenie na określenia przeróżnych zobowiązań dzierżawnych. Dalszą formacyą słowa μισϑούν jest μισϑωτός, które z ogólnego znaczenia przenosi się potem na najem usług i tam w stosunkach dzierżawnych wypiera dawniejsze ϑής. Jest tu więc proces poniekąd analogiczny temu, jaki przypuszczam, że zaszedł przy wytwarzaniu się rzymskiej terminologii locatio-conductio i przy przeniesieniu jej z dzierżawy przedmiotów na najem sił.
