Strona:PL Waleria Marrené-Walka 185.jpeg

 Tymczasem Fulgenty wynajął w Warszawie mieszkanie i przeniósł do niego całą rodzinę, razem z tem co pozostało jej własnością. Uczyniwszy to, biedny uczony spojrzał w przyszłość z prawdziwą trwogą. To co sam posiadał mogło wystarczać długo na jego skromne potrzeby, ale przy obecnych niespodzianych wydatkach wyczerpywało się szybko, pierwszy więc raz w życiu pomyślał o potrzebie zarobku. Dotąd oddawał się on nauce z czystego zamiłowania, poświęcał jej dnie swoje, noce bezsenne, spuściznę po rodzicach i nadzieję życia. O przyszłość nie zatroskał się nigdy: czyż nie miał w ręku sposobów zapewnienia jej sobie, czyż nie był wykształconym w sposób mogący zastosować się w praktyce? czyż nie miał tysiąca dróg otwartych przed sobą, z których każda mogła doprowadzić do majątku i sławy, zresztą czyż nie miał w tece gotowego rękopismu o wpływach światła na substancye roślinne, którym to studyom oddawał się przez długie lata? czyż nie zdobył massy wiadomości mogących być zużytkowanemi doraźnie?
 Pan Fulgenty nie wątpił wcale, że biorąc na swoją odpowiedzialność przyszłość rodziny Chylińskich nie brał ciężaru nad siły; tylko z tych wszystkich dróg otwartych trzeba było szybko obrać jedną i wziąść się do pracy dla chleba, której dotąd nie zaznał wcale.
 Zejść z abstrakcyjnych wyżyn nauki do praktycznego jej użytku, stanowi niemałą trudność dla ludzi, co od razu wychodząc z uniwersytetów, nie uczynili tego; dla pewnych wybranych indywidualności, którym miłość wiedzy zastąpiła wszystkie inne uczucia materyalne, wyzyskiwanie tej wiedzy jest boleścią. Gdy po raz pierwszy Fulgenty zastanowił się nad tem zadaniem, uczuł od razu tę boleść i trudność. Z boleścią się nie rachował jak zwykle ci, którzy potrafią postawić idee po nad fakta i oddać im się duszą i ciałem, posiadał hartowną naturę zdolną przecierpieć wszystko bez szemrania: ale za to trudności stanęły przed nim szeregiem, ukazując chlebodajne położenie, jako niemożebne do wynalezienia.