Strona:PL Waleria Marrené-Jerzy i Fragment 048.jpeg

czyn dojść trudno; błędy nagromadzone przez wieki ciemnoty, przeszły w krew i życie ludzkości, wyrobiły się w prawa, w obyczaje, w przesądy zacięte, które wieki trudu zaledwie uleczą. A każdy z nas powinien przyłożyć ręki do pracy, bo w mocy jest naszej zbliżyć wyzwolenie przyszłości, a wyzwolenie to zowie się światłem. Ale wśród ogólnego rozstroju, droga życia stała się zawikłaną i niebezpieczną.
 — Tak, odparła Stasia z żywością, ale puszczając się w tą drogę, potrzeba wiedzieć co nas czeka.
 — Zapewne, ale rozumie pani teraz, że zadanie to łatwem nie jest i dziwić się nie będziesz matkom, które, lękając się narazić dziecko na błąd i na karę, chcą opatrzną miłością przez życie całe ochraniać je od walki.
 Stasia wstrząsnęła główką.
 — A gdy matki zbraknie? spytała.
 — Wówczas biada temu, który iść musi o własnej sile, choć go chodzić nie nauczono; nie mając pojęcia o życiu i walkach jego, rozbija się ślepo po wszystkich drogach, lub trzymać musi uparcie rutyny i tradycyi. Podobne istoty, bo nie mogę ich nazwać ludźmi, są rzeczywistą zawadą na drodze świata. Wygodnie byłoby może zdać życie na drugich, ale nie jest w mocy naszej zdać na drugich odpowiedzialność; ciąży ona na nas nieodwołalnie i tem samem naucza, że nie wolno nam wyrzec się człowieczeństwa.
 Stasia milczała czas jakiś, rozważając słowa moje. Czytałem w jej oczach budzące się życie, rozwijające myśl!. Dziwnie to bogata natura! Nadzwyczajna piękność gaśnie przy polocie inteligencyi, przy kryształowej czystości serca; powolna jak dziecko, a harda i śmiała, figlarna i myśląca, razem czynna i rozmarzona, z sercem kobiety, z szczerością i prostotą dziecka, z umysłem męzkim, zdolnym wszystko zrozumieć. Nie pojmowałem dotąd, by podobna kobieta istnieć mogła. Ten Lucjan jest doprady dzieckiem szczęścia.