Strona:PL Wacław Nałkowski-Jednostka i ogół 252.jpeg

świadczone i uznane, nie podlegające powątpiewaniu, nie wymagające dowodów; ale było to dziedzictwo kłopotliwe. Już u Heraklita, który, jakby przeczuwając ewolucjonizm, uważał byt jako stawanie się, występuje sprzeczność nowego pojmowania, naukowego i przekazanego, animistycznego: gotowe pojęcie duszy z trudnością daje się wcisnąć do jego systematu filozoficznego. Później u niektórych z filozofów greckich kiełkuje krytycyzm względem tej spuścizny animizmu: współczesny Pitagorasowi Ksenofanes, założyciel szkoły eleackiej, mówi: „śmiertelnicy mniemają, że bogowie są zrodzeni jak i oni, że posiadają zmysły, głos, ciało podobne do ich ciał. Ale i woły lub konie, jeśliby miały ręce i umiały rysować, to woły stwarzałyby bogów podobnych do wołów, konie — bogów podobnych do koni.“
 Ale dopiero Anaksagoras zerwał stanowczo z bogami i zbudował harmonijny system filozoficzny, gdzie jako czynnik, który wyprowadził świat z chaosu, występuje rozum (noos) — za taką herezyę został skazany na wygnanie z Aten.
 Anaksagoras zamyka szereg pierwszych filozofów greckich.
 W dalszym ciągu swej pracy (zeszyt II.) Radliński poszukuje pierwszych animistycznych elementów wiedzy o człowieku w początkowej medycynie, geografii i historyi; wreszcie przechodzi do pierwszych naukowych elementów, które znajduje u Demokryta.
 Ze wszystkich nauk, tyczących się człowieka, najwcześniej w pracach pierwszych filozofów greckich zaczęła się wyosabiać medycyna tak, iż za cza-