Zastanówmy się teraz, co jest istotą tej ewolucyi i postarajmy się rzucić z tego stanowiska niejakie światło na charakterystyczne cechy typu ewolucyjnego, oraz jego „upadek“.
Ewolucya, jak to łatwo z powyższego zrozumieć, polega na ciągłem przetwarzaniu się sił fizycznych na duchowe, biologicznych na socyologiczne, bezpośrednich porywów na refleksyę (wbrew nietzscheanizmowi); czyli jak wyraziliśmy się już dawniej („Natura i Siła“. Prawda 1893), na transmisyi sił fizycznych na duchowe, a to pod naciskiem walki o byt, potrzeb społecznych.
Bywają epoki w dziejach, gdy transmisya ta odbywa się w tempie przyśpieszonem, takiej epoki my właśnie jesteśmy świadkami i stąd owe częste pojawianie się typów, któreśmy nazwali ewolucyjnemi i scharakteryzowali powyżej[1].
Ta transmisya sił jest dla osobnika bolesna, tak iż ludzkość cała wyrasta, jak niegdyś nasz bohater, z tego, co ją boli. Ból ten wynika z dwóch powodów: indywidualnego (zasadniczego, koniecznego) i społecznego (ubocznego, przypadkowego)[2].
- ↑ Możnaby tu naturalnie pójść dalej po za przyczyny psychiczne i sięgnąć do historycznych, sprowadzających przyśpieszenie tętna; dość tu jednak będzie wskazać na analogię z przeszłości: „Jeżeli okres lat 1789—1793“, mówi C. Jellenta („Ideał wszechludzki“ 1895 str 54), „zdwoił, odnowił energię ducha ludzkiego, to rok 1815, gnębiąc jednych, innych przyprawił o istną hipertrofię samowiedzy. Pomógł on wykłuć się do reszty nowemu rodzajowi ludzkiemu, który składał się z jednostek o nowym całkiem ustroju duchowym“ (Porów. też str. 284 i 285).
- ↑ To odpiera możliwy zarzut tryglodytów, że typy nerwowe mogą być wynikiem pijaństwa, nadużyć płciowych i t. p.; otóż my występujemy w obronie tylko takich typów, których nerwowość jest związana z wielką transmisyą sił na mózgowe.
