| PRZENIESIENIE.—ZŁAMANIE.—ZWICHNIĘCIE. | 109 |
kie same ostrzeżenie zachować należy przy złamaniu lub wywichnięciu.
Kiedy po upadku osoba czuje w miejscu stłuczoném wielki ból, kiedy ta część ciała zdefiguruje się, i nie można nią poruszać, należy tak postępować, jakby istotnie złamanie lub wywichnięcie nastąpiło, bo ostrożność nie zawadzi. Złamanie zależy na złamaniu jednéj lub wielu kości; wywichnięcie jest to wyskoczenie z miejsca stawu, w skutek zerwania się wiązadeł, które utrzymują w związku końce kości. Członki zgniecione, stratowane, są to ściśnięcia nadzwyczajne tychże wiązadeł, które jednak nie sprawiają wywichnięcia.
Z tego łatwo miarkować jak wielkiéj potrzeba znajomości kształtu i związku naczyń, aby umiéć nieść skuteczną pomoc. Osoba nieznająca tego, może jeszcze pogorszyć złe, tak że lekarz nie może nic pomódz w zapalonych i zbolałych częściach. Przy wywichnięciu nie należy czynić ani żadnego naciągania, ani wciskania w celu wrócenia części w swoje miejsce. Nadewszystko nie należy robić tak zwanych naciągań, które pospolicie zależą na mocném ciągnieniu i kręceniu w rozmaitych kierunkach wywichniętego członka; być może iż trafi się jeden przykład naprawienia wywichnięcia, ale za to sto innych przykładów przekonywają o ważnych szkodach, jakie ten sposób sprawić może; lepiéj jest nie miéć zupełnie żadnéj pomocy, jak miéć taką.
