Strona:PL Tacyt - Germania.pdf/81

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

wiem, jeśli mam do Germanów, czyli do Sarmatów[1] przyłączyć; lubo pierwsi z nich, których też Bastarnami[2] zowią, językiem, strojem, budowaniem domów,[3] statecznem na jednem miejscu mieszkaniem, z Germanami podobieństwo mają. Wszelako żyjąc w gnusności i plugastwie, a przez małżeństwa, mianowicie celniejszych familij, łącząc się z Sarmatami, na ich brzydkie zwyczaje zakrawają. Wenedowie[4] też wiele od nich

  1. Język pierwiastkowy czyni różność narodów, nie podobieństwo obyczajów albo też czasem pomięszanie mowy. Na pograniczach stykające się z sobą narody mają częstokroć spólność języka i zwyczajów, lubo nie są dla tego jednym narodem. Sprawiedliwie więc wątpi Tacyt, jeśli Peucynowie, Fennowie i Wenedowie do Germanów, czyli Sarmatów należeć mają, lubo na pograniczu Germanii, ile rządniejszej i obyczajniejszej, mogli z języka jej i zwyczajów naciągnąć. W rzeczy samej, gdyby te narody do Germanii należały, ile z tamtej strony Wisły mieszkające, a cóżby zostało Sarmatom, których według Ptolomeusza i innych geografów, Wisła dzieliła od Germanów? Kluwer Niemiec z domysłu raczej i lekkich uwag, nietylko część znaczna Sarmacyi Niemeami osadził, ale nawet nieznajomemi w starożytności rzekami i miastami, i sposobem podkomorskim ograniczył.
  2. Tacyt Peucynów pomieszał z Bastarnami; Pliniusz oba te narody częścią Germanii uczynił, w k. IV, roz. 14: „Quinta pars Germaniae Peucini. Bastarnae, contermini Ducis.“ Lecz Pliniusz nie tak znał Sarmatów jak Dion Cussius, mało co późniejszy, który będąc pretorem w Pannonii, mógł lepiej narody te rozeznać, a przecież Bastarnów nie Germanami, ale Scytami nazywa. Peucynowie z Bastarnami rozciągali się od górnej Wisły, aż ku źródłom Dniestru i dalej na wschód, zajmując wszystkie kraje podgórskie, gdzie teraz część województwa krakowskiego, sandomirskiego i Rusi czerwonej aż do Podola. Zkądby zaś nazwisko wzięli, wiedzieć nie można, a sądzić też z podobieństwa byłoby próżno i bez fundamentu. Zdaje się jednak, że nazwiska Peucynów i Bastarnów od Greków nadane były powszechnie różnym hordom sarmackim tak jak naród Swewów, wiele innych powiatów Germańskich, mających własne swoje imiona, zawierał.
  3. Jak Germani tak Peucynowie budowali domy. Sarmatów życie było błędne, tak jak Tatarów teraźniejszych, na wozach i koniach.
  4. Wenedowie mieszkali za Peucyanami i Bastarnami na północ ku morzu Bałtyckiemu, gdzie teraz podobno część Litwy oraz Inflant za Niemnem i Dzwiną. Trwa dotąd pamięć ich siedliska w powiecie wendeńskim, i części morza Bałtyckiego, na-