nowią magistraty, układa wojna i pokój, jakby w żadnym innym czasie ani się umysł do rzeczy potocznych lepiej nie otwierał, ani do wielkich zagrzewał. Swobodne żartów stołowych bezpieczeństwo wynurza najskrytsze tych ludzi prostych i nieobłudnych tajemnice. Nazajutrz roztrząsają po trzeźwu[1], co wczoraj w pełności wylanego z trunkiem serca ułożyli. Każda rzecz ma swoje czasów udziały. Radzą się, gdy zmyślać nie umieją; stanowią, gdy błądzić nie mogą.
XXIII. Napój robią z jęczmienia, albo z pszenicy nakształt wina przeburzonej[2]; bliżsi jednak granic naszych wino kupują[3]. Pokarm mają prosty: całe ich jadło jabłka leśne, surowa zwierzyna[4], albo masło[5]. Bez przypraw i wytworu głód opędzają. Atoli w napojach niemasz takiej miary. Dodawszy im trunku, ile zapragną, aby się popili, niemniej ich łacno kuflem jak orężem zwyciężysz.
- ↑ Takowy zwyczaj mieli dawni Persowie za świadectwem Herodota w k. I.
- ↑ My taki trunek nazywamy piwem, który wzięliśmy od Niemców. Powiada o nim Pliniusz w k. XIV, roz. 22: „Est et occidentis populis sua ebrietas fruge madida. — Egiptus quoque e fruge sibi potus similes excogitavit, nullaque in parte mundi cessat ebrietas. — Heu mira vitiorum solertia! inventum est, quemadmodum aqua quoque inebriaret.“
- ↑ Proximi ripae, to jest Dunaju i Renu, z rzymskiem państwem pogranicznych.
- ↑ Teraz tylko dzikim Tatarom zwyczajna takowa strawa. Toż samo o Germanach świadczy Mela w k. III. „Victu ita asperi incultique, ut cruda etiam carne vescantur.“ Florus w k. III powiada o Cymbrach narodzie Germanów, że dopiero zasmakowawszy we Włoszech w winie i mięsie warzonem, poczęli u siebie podobnych zażywać przysmaków.
- ↑ Wyraz Tacyta lac concretum nie znaczy ani kwaśnego mleka, ani sera, lubo Julius Cezar w k. VI. Bell. Gall. i o serze wzmiankuje. Ten pokarm jednak surowy musiał być rzadko gdzie znajomy. Pliniusz, który znał dobrze obyczaje Germanów, powiada w k. XI roz. 41. „Mirum barbaras gentes, quae lacte vivunt, ignorare aut spernere tot saeculis casei dotem, den santes id alioquin in lacorem jucundum et pingve butirum. Spuma id est lactis (śmietana) concretiorque, quam quod serum (serwatka) vocatur.
