Pod potężnym wpływem mechaniki Newtona pozostawały i pozostają jeszcze nauki fizyczne.
Posunięta w najnowszych czasach doświadczalna i teoretyczna wiedza zjawisk fizycznych odsłania nowe widnokręgi dla badawczego umysłu. Pojęcie energii i zasada jej zachowania występuje coraz wyraźniej na plan pierwszy i staje się tym faktem elementarnym i zasadniczym, na którym buduje się obecnie umiejętność fizyczna. Wydzielona z praw mechaniki, stwierdzana doświadczalnie w zjawiskach ruchu, stała się zasada energii zasadą kierowniczą, która na podobieństwo zasady bezwładności przenosi fizyka do coraz nowych dziedzin badania. Przy pomocy niej przekracza on pierwotną dziedzinę mechaniki właściwej i wstępuje w dziedzinę zjawisk światła, ciepła, elektryczności i magnetyzmu oraz zjawisk chemicznych. Przez to samo zasada ta uogólnia się i idealizuje, z czysto-mechanicznej staje się zasadą ogólno-fizyczną. Czynione są próby do postawienia pojęcia energii na czele całego systemu wiedzy, jako pojęcia zasadniczego, z którego wypływają nietylko już pojęcia siły i masy w ruchu mechanicznym, ale odpowiadające im elementy w innych zjawiskach jako pochodne [1]. Bliższy rozbiór tego nowego kierunku nauk fizycznych do naszego przedmiotu nie należy; zaznaczamy tylko, że w tym rozwoju wiedzy, w tem tworzeniu form nowych, coraz bogatszych i treściwszych, w stawianiu zasad umiejętności przebija się wyraźnie to samo dążenie, które przedstawiliśmy wyżej, mówiąc o rozwoju czystej wiedzy matematycznej. Jedno prawo zdaje się kierować postępem myśli ludzkiej, badającej przyrodę, wznoszącej się ponad rzeczywistość doświadczalną i jednocześnie zgłębiającej coraz dokładniej świat zewnętrzny.
∗
∗ ∗ |
Matematyk angielski Peacock i niemiecki Hankel [2] sformułowali zasadę, jaką kieruje się matematyka
