Strona:PL Pogadanka o Krakowie.djvu/4

cym w społeczeństwa chrześcijańskie wszędzie i zawsze rozkład religji i etyki, wiary i obyczajów, tradycji i ugruntowanej na nich godności narodowej.
 Przynależność Krakowa do Polski datuje się od Bolesława Chrobrego, a stały wzrost jego od połowy XIII wieku. Utwierdzenie swego istnienia i dźwignięcie z ruin po pierwszym napadzie tatarów (1241) zawdzięcza Kraków przywilejom, nadanym mu w Koperni w dniu 5 czerwca 1257 r. przez Bolesława Wstydliwego i żonę jego św. Kingę.
 Przywileje te, opisane na pergaminie i dotąd dochowane, zwą się aktem lokacyjnym albo krócej lokatą Krakowa. Nadawała ona mieszkańcom, głównie z Niemiec wezwanym, szeroki samorząd wzorowany na ustawach Magdeburga i ztąd prawem magdeburskiem nazwany, a z nim ulgi w daninach oraz znaczne dochody z młynów, jatek i opłat za towar, przechodzący tędy z zachodu na wschód i z południa na północ. Osadnicy niemieccy byli coprawda żywiołem obcym, strzegącym zazdrośnie swych przywilejów, czasem nawet krnąbszym i buntowniczym ale za to przemyślnym, pracowitym i oszczędnym, a, co najważniejsza, wdzięcznym za gościnę, łatwo łączącym się związkami krwi z ludnością tubylczą.
 Prawda też każe przyznać, że tym osadnikom niemieckim Polska owoczesna dużo i przeważnie dobrego zawdzięczyła. Dziś jednak przy zmienionych warunkach ta niemiecka mniejszość narodowa nie jest dla Polski pożądaną i powinniśmy dołożyć usilnych starań, ażeby albo opuściła dobrowolnie naszą ziemię, albo zrosła się z nią szczerze i bezwarunkowo.
 Korzystne położenie geograficzne, bogate bo pracowite mieszczaństwo, sprawiedliwe prawa, warowność jego wreszcie sprawiły, że Kraków stał się naczelnym grodem Polski podziałowej i od władania nim zależał prymat czyli przodownictwo książąt kra-