pieniędzy, jadąc do Pekinu, dostaje się książeczkę czekową; ale system ten, acz niesłychanie wygodny, ma fatalnie niewygodne strony. Najpierw, bo się wydaje, z niezrównaną a zgubną dla kieszeni łatwością, a potem, bo się nigdy dobrze nie wie, co się jeszcze ma, a czego się już nie ma. Zmiana ciągła kursu, zmiana wartości dolara w miarę zmieniania się miejsca pobytu i odległości tegoż od centr handlowych, więc miast portowych, wpływają naturalnie na zmniejszenie, albo na zwiększenie (to drugie rzadziej) kapitału, który chequebook reprezentuje. Ale o tem się, primo, nie wie, w chwili np. zakupna biblotów, secundo nie myśli się; rezultat potem przy obliczaniu się z bankiem, który czeki likwiduje, bywa często nader przykry.
Od niepamiętnych czasów istnieje w Chinach rodzaj pieniędzy papierowych. Są to kawałki papieru, zwykle grubej bibuły, noszące comme tout potage podpis jakiegoś kupca europejskiego; mają one jednak wartość tylko w obrębie miasta, gdzie je wystawiono.
Bądź co bądź, w zasadzie, nawet najpierwotniejszy i najmniej cywilizowany, więc najbardziej jeszcze o zacności ludów bladej cery przekonany Chińczyk, woli dolara srebrnego, lub kawał tael'a srebrnego, niż papier lub czek; zwłaszcza, że chińskie, jak wogóle azyatyckich ludów srebro i złoto, są jeszcze prawdziwem srebrem i złotem, wolnem od wszelkich przymieszek. Tego sposobu »poprawiania« szlachetnych kruszców jeszcze zacni Chińczycy ni znają, ni praktykują. Zapewne dopiero białe rasy, ucywilizowawszy tych biedaków, nauczą ich aliażów i wszelkich tym podobnych cywilizowanych szwindlów, przed wiekiem już przez ościenne królestwo w Polsce praktykowanych.
O Boże, co za zmiana dekoracyi! Już cały wczorajszy dzień marzliśmy na statku, po prostu jak psy! Musiałem znowu wsadzić to, co się pod pantalonami nosi, a co się g.....i zowie. Służby ich wyrzekłem się był jeszcze w Suezie. A przecież Hong-kong leży jeszcze w strefie podzwro-
