Przykłady waleczności, szlachetności oraz poświęcenia w tym powstaniu są zdumiewające.
Byli i tchórze i małego ducha ludzie, bo gdzież takich nie ma, — jednakże mało takich było w porównaniu z lczbą[1] dzielnych i szlachetnych bojowników, przed którymi czołem uderzyć należy.
A jakież to niedostatki, jaką biedę, nędzę i głód częsty znosić musiał polski powstaniec! Na zimnie w czasie trzaskających mrozów, na śniegu w czasie północnych wichrów, w czasie deszczu lub skwarów letnich — zawsze pod otwartem niebem nocować i odpoczywać musiał, nieznając jak żołnierz regularny namiotu nad sobą. Byli tacy, co przez rok cały jednej nocy nie spędzili pod dachem i na posłaniu.
Starania dowódców i urzędników administracyjnych, jako też troskliwość mieszkańców o wygodne pomieszczenie i dobre wyżywienie żołnierzy powstania, zasługują na pochwalne uznanie. Nie zawsze przecież udawało się im jedno i drugie zapewnić, zwłaszcza przy przeszkodach, jakie stawiało wojsko najezdnicze, po którego przejściu zostawały dwory i chaty pozbawione wszelkich zapasów.
Jeżeli wieś nie była zrabowaną, mieszkańcy chętnie dzielili się tem, co mieli; w obozie jednak, w lesie, na polu lub w czasie pospiesznego marszu, musiał się powstaniec zadawalniać chlebem, kawałem słoniny i wódką.
Co do żołdu, w niewielu tylko oddziałach i to przez czas krótki był wypłacany. W ogóle rzecz biorąc, była to służba najzupełniej bezinteresowna. Powstańcy ani pieniędzmi ani orderami nie byli za swoje niezmierne trudy i walkę wynagradzani.
Ubiór nosili różny, najczęściej krótkie kurtki lub krótkie kożuszki i czapki krakowskie na głowie. W wielu oddziałach mundur powstańczy był krojem zbliżony do ubrania naszych włościan. W ogóle ubiór powstańców był malowniczy nawet wtedy, gdy był lichym i źle osłaniał ciało przed wpływem zmiennej i dość surowej temperatury naszego kraju.
Ażeby dać wyobrażenie o całej zasłudze, trudach i poświęceniu powstańców, musimy nadmienić, że rany nie zasłaniały ich przed znęcaniem się i prześladowaniem wrogów.
- ↑
Błąd w druku; powinno być – liczbą.
_026.jpg&oldid=1931972){kind=link}