600 Gwelfowie i Gibelini. od chwili, biedy Konrad, syn Henryka, przystał do Matyldy i Papieża (1093), oraz koronował sig na króla Włoch. W 1095 r. wprawdzie, t. niedość wyjaśnionych pobudek, rozerwało się małżeństwo Matyldy; zdaje się, że Welf opuścił swoją małżonkę dla tego, że niezłomna margrabina na zbyt daleko sięgające plany ambitnego męża przystać nie chciała. Pomimo to stronnictwo kościelne we Włoszech było dość jeszcze silne i Rzym szczęśliwie uniknął nowych zawikłań. Welfowie IV i V urażeni ustępują na czas niejaki ze sceny dziejowej, godzą się z cesarzem, który im (1098) zwraca nswet Bawarję. Potóm, co zaszło, nie małą trudność przedstawia ocenienie charakteru starego Welfa. Czy najwierniejszy syn Kościoła, jak go jeszcze w 1090 r. nazywał Urban II, zaparł się własnych przekonań, ujęty szczodrobliwością cesarską? Nie mamy tu zamiaru usprawiedliwiać dwuznacznego postępowania Welfa IV, lecz słuszność nakazuje zwrócić uwagę na charakter epoki, na realistowski kierunek czasów, które o tyle wyższe nadawały znaczenie osobistości, o ile obszerniejsze posiadłości znajdowały się w jej ręku. Nadto, nowe wówczas otwierało się pole do obrony interesów Kościoła i religji. Urban II ogłosił krucjatę na wyzwolenie Ziemi św. z rąk niewiernych. Stary Welf przywdział krzyż, chcąc zapewne zagładzić chwilowe odstępstwo od Papieża, i umarł w czasie swojej pielgrzymki 1101 r. Welf V, gorliwy stronnik obu Henryków, IV i V, od czasu rozwodu z Matyldą, należał do poselstwa, które Henryk V wyprawił w 1107 r. do Francji i Papieża Paschalisa II, celem zawiązania układów o nierozstrzygniętą dotąd sprawę inwestytury świeckiej. Pomimo to gorąco obstawał za Papieżem, kiedy Henryk V użył gwałtu przeciwko Głowie Kościoła (Uli r.), i wyłączony został od klątwy, która dotknęła wszystkich uczestników zamachu, przeciwko Stolicy Ap. wymierzonego. Następcą Welfa V (um. 1119 albo 1120 r.) był brat jego Henryk Czarny, także poplecznik Henryka V; z jego podpisem spotykamy się na konkordacie wormskim. Po śmierci Henryka V. ostatniego potomka dynastji frankońskiej, zachodziło pytanie, komu dostanie się teraz tron niemiecki. Współubiegającymi się o koronę byli: Konrad i Fryderyk Hohensztaufowie, stronnicy Henryka, z jednej strony; z drugiej zaś Lotarjusz, książę saski, polityczny i kościelny przeciwnik partji frankońskiej. Wyższe duchowieństwo z Adalbertem mogunckim popierało Lotarjusza; gdyi, choć kwestja inwestytur była już załatwioną, wiele jednakże zależało na tóm, aby berło królewskie dostało się księciu przywiązanemu do religji. Powszechne zaś panowało przekonanie, że na Ilohensztaufów zupełnie pod tym względem liczyć nie należało. Nietylko biskupów, lecz 1" znacznej części książąt nadzieje zwróciły się ku rycerskiemu Lotarjuszowi saskiemu. Tym sposobem wytworzyła się silna koalicja przeciwko Hohensztaufom. Chodziło więc już głównie o potężnego Welfa, Henryka Czarnego. Lotarjusz obiecał wydać jedyną swoją córkę Gertrudę za Henryka Pysznego, syna Henryka Czarnego. Przed Welfami otwierała się perspektywa nabycia drugiego księstwa, a być może i korony królewskiej. Odtąd Welfowie przechodzą na stronę Lotarjusza, który też wkrótce potem wstępuje na tron niemiecki. Lecz jednocześnie wynikają nowe nieporozumienia między Welfami i Wajblingarai, zaród do drugiego starcia. Hohensztaufowie podnieśli oręż przeciwko królowi, który, przy pomocy Henryka Pysznego, zmusił ich do zawarcia pokoju w liss r. Niemcy się uspokoiły, a Lotarjusz, wierny prawdziwej idei
