Gustaw 11. 58* niego G. wszedł w porozumienie z kommendantem twierdzy Djament (Dtinamiinde) pod Rygą Walterem Farensbachem i przeciągnął go na iwą stronę, obietnicą wielkorządztwa całych Inflant ped panowaniem szwedzkiem. Farensbach, rozpoczynający wówczas swoje awanturnicze życie, dał się we znaki obywatalom Rygi przez różne nadużycia, o które zaskarżony był przez nich do króla i z powodu których kłócił się ustawicznie z księciem Krzysztofem Radziwiłłem, hetmanem polnym litewskim. Po umówieniu zdrady, wojska szwedzkie wylądowały w Windawie, zajęły poddane sobie przez Farensbacha twierdze: Djament, Parnawę i Salis i rozpoczęty oblężenie Rygi. Pospieszył na obronę najechanej prowincji hetman polny Radziwiłł z częścią wojsk, z któremi iść miał na wyprawę moskiewską pod dowództwem Chodkiewicza: przebiegi całe Inflanty, urywając Szwedów, a następnie wpadł do Estonji i srodze ją spustoszył. W tymże czasie Farensbach, za wpływem podobno jezuitów, porzucił siwedów i poddał wojskom polskim wszystkie zajęte przez nieprzyjaciela twierdze, z wyjątkiem jednej Parnawy; poczóm udawszy się do króla Zygmuuta, znanego z pobłażliwości, powrócił do jego łaski. Wódz szwedzki zmuszony został odstąpić od oblężenia Rygi. Kiedy tak wojna poszła nie po myśli G'a, naglony od obywateli Estonji, obawiających się powtórnego wtargnięcia Radziwiłła, zgodził się on na dwuletni rozejm, podpisany 19 Listop. 1618 r. na warunkach uli possidetis, z obowiązkiem wypowiedzenia go na trzy miesiące przed rozpoczęciem wojny. W Niemczech wrzała już wojna trzydziestoletnia (ob.) i powoływała G'a na obszerniejszą widownię. Zapragnął on tedy z Polską pokoju, a przynajmniej dłuższego rozejmu i ofiarował takowy królowi Zygmuntowi na 10 lat, zwracając mu przytem Parnawę. Ale do tego nie przyszło. Zamierzając nową wojnę z Polską, G. dla pozyskania sobie sprzymierzeńaa w Jerzym Wilhelmie, elektorze brandenbnrgskim i księciu pruskim, w końcu 1620 r. ożeni! się z jsgo siostrą Marją Eleonorą. Najazd turków na Polskę i ciężka jej klęska pod Cecorą były na rękę królowi szwedzkiemu. Zapewnił on sobie tedy zachowanie się spokojne króla duńskiego, zjechawszy się z nim osobiście i przekonawszy go, jako protestanta, iż Zygmunt III, gorliwy katolik, opanowawszy tron szwedzki, stałby się i dla Danji niebezpiecznym. Następnie zwołał stany swego państwa do Orebro i wystawił im, jak szczerze on pragnie pokoju, a jak Zygmunt III dąży nietylko do opanowania jego królestwa, ale jeszcze do zaprowadzenia w nióm po dawnemu religji katolickiej, czego wszystkiego winni są jezuici, których ten król słucha we wszystkióm i ie oni to Dajzawzięciej i ciągle wojują pko Szwecji swojemi pismami. Stany szwedzkie pochwyciły skwapliwie słowa królewskie i, w uniesieniu żarliwości protestanckiej, uchwaliły podatki na nową wojnę i odnowiły dawny wyrok, pozbawiający własności i skazujący na wygnanie każdego szweda, któryby był katolikiem. Wszystkim jezuitom rozkazano pod karą cielesną opuścić granice Szwecji w ciągu trzech miesięcy. Potóm G. bez wypowiadania wojny, korzystając z zebrania wszystkich wojsk polskich przeciwko turkom pod Chocimem, z 24,000 wojska wyprawił się na 158 statkach przewozowych do Inflant (1621 r.). Burza rozproszyła flotę szwedzką. G. z swoim bratem wylądował w Parnawie, reszta floty zebrała się pod Rygą. Napaść tak niespodziewana i jakby w zmowie z turkami oburzyła całą Europę. Nawet król angielski, stany
