580 Gtinther. cznej mógł dokonać tylko nowy Adam, nie ulegający dziedzictwu winy i mogący dać dziedzictwo zasługi. Żeby zaś Chrystus mógł rzeczywiście mieć zasługę, musiał zupełnie być wolnym w tem znaczeniu, że zarówno do dobrego jak do złego mógł się decydować; bez takiej bowiem wolności zasługa byłaby niemożliwa. Bezgrzeszliwość Chrystusa przyznawać jest niedorzecznością (cf. artt. Bezgrzeszność Jezusa i Wolność), Odkupienie mogło tylko dla tego być dokonane, że Chrystus, tak jak pierwszy człowiek, poddany był próbie wolności. W jego tedy mocy było zdecydować się na posłuszeństwo Bogu i w tem posłuszeństwie wytrwać aż do śmierci krzyża, jak tego wymagał stopień winy człowieka, albo też Bogu posłuszeństwo wypowiedzieć, i tym sposobem samemu w starą winę rodzaju ludzkiego popaść: Próbę tę wytrzymał Chrystus w kuszeniu przez szatana, który się w pustyni do niego zbliżył. Następstwo tego było dwojakie: ł-o Chrystus własną swoją osobę tym sposobem uzupełnił, ponieważ osobistość uzupełnia się tylko wystąpieniem wolności do działania; 2-0 Chrystus pozyskał tym sposobem zasługę posłuszeństwa, która, ponieważ był on przedstawicielem rodzaju, stała się per recersibilitatem zasługą wszystkich i przez to winę wszystkich zmazała. Tak tedy u-ina była zmazaną bezpośrednio; co się tyczy kary, ta zniesioną została tylko pośrednio, przez to mianowicie, że Chrystus zasługą swoją powodował wylew Ducha ś., i tym sposobem stał się przyczyną nowego wcielenia, t. j. wcielenia Ducha ś. w Kościele i jego członkach, przez jakie to dopiero wcielenie dokonywa się rzeczywisty powrót ducha do Boga i uwolnienie go od kary wiecznej. Z tego wynika samo przez się pojęcie usprawiedliwienia i uświęcenia. Usprawiedliwienie jest zgładzeniem winy. Zgładzenie to winy w jednostkach dokonywa się samóm wejściem do rodzaju. O ile bowiem Chrystus jest przedstawicie'em całego rodzaju, o tyle zasługa jego jest własnością całego rodzaju, i rodzaj ten raz na zawsze od winy jest uwolniony. Dlatego każdy, kto wchodzi do rodzaju odkupionego, samem tóm wejściem już zostaje usprawiedliwionym. Uświęcenie zaś jest powrotnem przyjęciem ducha do Boga i zależnem od tego przyjęcia zniesieniem kary. Uświęcenie następuje wówczas, gdy człowiek już usprawiedliwiony otrzymuje Dh-cha ś., wysłużonego przez Chrystusa, co dzieje się bezpośrednio po usprawiedliwieniu i w skutek usprawiedliwienia. Wszakże, wstąpieniem swojćm w rodzaj odkupiony człowiek uwolniony jest od winy i kary, jako członek rodzaju; po rozbudzeniu zaś do świadomości siebie, czyli do osor bowqśc.i, musi on, jako istota wolna, osobista, przyswoić sobie sprawiedliwość i świętość dobrem użyciem swojej wolności, t. j. sprawiedliwość i świętość dziedziczną ma podnieść do osobistej. Dziedziczna i rodzajowa zasłnga drugiego Chrystusa winna przez naśladowanie, t. j. przez swobodne wejście w jego wolę i myśl Bożą, stać się dla jednostki zasługą osobistą. Naśladowanie zaś to Chrystusa polega znowu na panowaniu ducha nad ciałem i w poddaniu Bogu ducha przez miłość.—3. System G'a konsekwentnie jest przeprowadzony, ale zasady jego są z gruntu fałszywe. Zasada przeobrażenia wiary w wiedzę, jako stanowczo racjonali-stowska, mogła tylko doprowadzić do nowego rodzaju teozofji, która pojęcie wiary nadmiernie rozszerzyła, ale tem samem zarazem zupełnie je wykrzywiła. Ztąd też koniecznie wypłynął jednostronny aprioryzm w całkowitej dziedzinie poznania, tak naturalnego jak nadnaturalnego. Fałszywe pojęcie nauki o Trójcy, przyznawanie konieczności stworzenia, są konie-
