Guerin.—Gflgler. 565 Judei tylko). Opisał także swoją podróż naukową do Tunisu: Voyage archeologiąue dans la regence de Tunis, executee et publiee sous les auspices et aux frais de M. duc de Luynes, Paris 1862, 2. v. X. W. K. Giigler Józef Henryk Aloizy, ur. z rodziców włoścjańskich 2 5 Sierp. 1 7 82 w Udligenschwyl, wiosce leżącej o s godziny drogi od Luzern. Delikatny, słabowity chłopiec wcześnie okazał szczególne zamiłowanie do czytania Pisma Św.; zanim ukończył lat 12, już kilkakrotnie całą przeczytał Biblję i umiał na pamięć wiele z niej ustępów. Często towarzyszył rodzicom w ich pielgrzymkach do Einsiedeln (ob.): tłumy pobożnych pielgrzymów, wspaniałość świątyni, okazałość nabożeństwa wywierały potężne wrażenie na duszę pobożnego chłopca. Wcześnie też objawił chęć wstąpienia do klasztoru, ale przez trzy lata nie mógł pozyskać na to zgody ojca. Otrzymawszy pozwolenie, G. uczył się w Einsiedeln, a wygnany ztamtąd wraz z wszystkimi zakonnikami przez rewolucję (w Maju 1 7 98), wysłany został przez opata do Petershausen pod Konstancją; r. 1801 udał do Solothurn na tilozofję, a r. 1802 do uniwersytetu w Landshut, gdzie uczył wówczas Sailer i Zimmer i gdzie współuczniem G'a był J. Widmer, dozgonny jego przyjaciel. Na początku r. 1805, przed wyświęceniem nawet na kapłana (9 Marca 1805), został professorem egzegezy w lyceum lucernskióm; nieco wprzód (Listopad 1804) Widmer został tamże mianowany professorem filozofji; byli tedy obaj kolegami oddawna pracującego tam Geiger a (ob.). G. zachwycał uczniów wykładem swoim pełnym życia. R. 1816 tak G. jaki i Widmer zostali kanonikami kollegjaty ś. Leodegara w Luzern, nie opuszczając wszakże swoich katedr professorskich. G. całe życie słabowity, um. 2 8 Lut. 182 7 r. Żal z powodu jego śmierci był powszechny, szczególniej pomiędzy uczniami. K. Greith (ob.), wówczas uczeń w Luzern, miał mowę w imieniu jego słuchaczów. G., prócz kilku drobnych pism egzegety-cznych i polemicznych, w sporze z ks. Tadeuszem Mullerem, proboszczem lucernskim (zarzucającym G'wi dążności pne widokom rządu kantonal-nego), i z ks. M. Lutz'em, proboszczem w Leufelfingen, napisał: Die heilige Kunst oder die Kunst der Hebrder. Jest to główne dzieło G'a: I tom w Landshut 1814; dalszy ciąg wyszedł p. t. Darstellung u. Er-kldrung der hl. Sehriften aus ihnen selbst, I część Luzern 1817 —1818; po śmierci G'a Widmer wydał II część 182 8; 8-cia część znajduje się w jego Pozostałych pismach (Nachgelassene Werke), wydanych przoz Widmer a 1836—42, 3 t. Do napisania tego dzieła pobudził G'a Herder swojćm dziełem „Duch poezji hebrajskiej." Różni się wszakże bardzo G. od Herdera stanowiskiem swojćm katolickićm, a nie ustępuje mu bynajmniej pod względem uczucia i stylu. Główną myśl głębokiego tego dzieła możemy tu tylko krótko wyrazić. W narodzie wybranym wszystkie siły duchowe skupiły się w uczuciu religijnem. Świętość, jako podstawa bytu duchowego, była dla żydów żywiołem życia całego. Dla zrozumienia tedy Pisma św. badacz powinien wniknąć w tego religijnego ducba ludu wybranego. Hebrąjczykowie, najbliżsi dziecięctwa ludzkości, czerpali bezpośrednio z uczucia; w ich tedy dziełach sztuki widzimy punkt, w którym myśl ludzka występuje z pod tchnienia myśli Bożej; dla tego cechą sztuki hebrajskiej jest prostota dziecięca, połączona z niezgłębioną wielkością i wzniosłością. Sztuka klassyczna wyrażała się w doskonaleni wykończeniu formy; sztuka romantyczna przybiera wszystko w malownicze obrazy;
