Grzegorz Nazjanzeński.—Grzegórz Nysseński. 547 wyjątków z Pisma Św.; nie wypływają one, jak u wielu innych Ojców Kościoła, z perykopy jakiej lub jednego tekstu biblijnego i nie przestrzegają ścisłego logicznego porządku. Panuje w nich rozmaitość myśli i ciągłe przechodzenie od jednego do drugiego przedmiotu. Mamy 45 jego mów: składają one cały pierwszy tom wydania Maurynów; głównie traktują o Trójcy św. i są, właściwie mówiąc, dyssertacjami dogmatyczno-polemi-cznemi o stosunku Syna i Ducha ś. do Boga Ojca. Rozprawiają tym sposobem wyłącznie o kwestjach ówczesnych i na ową epokę, gdzie cały lud zajmował się kwestjami dogmatycznemi, były bardzo praktycznemi. Hajsławniejszemi z nich jest pięć kazań, zwanych teologicznemi, wypowiedzianych przeciwko eunomjanom i macedonjanom w obronie Bóstwa Syna i Ducha św. Listy G'a są bardzo ciekawe. Jest ich 242; list bowiem 24 3-ci do Ewagrjusza jest nieautentyczny. Odznaczają się one jasnością, wdziękiem i zwięzłością. Zdolność poetycka G'a przebija się już w jego mowach. W ostatnich latach życia, zaprzestawszy kazań, zajmował się pisaniem poematów religijnych, w wieku do poezji już niezdolnym. O ile więc wiele mów G'a jest poetycznych, o tyle wiele peematów jego jest prozaicznych: są to wierszowane tematy religijne, biblijne, lub moralne, jednakże wiele drobniejszych jego poematów, jak np. Gnomy, Myśli moralne, odznaczają się szczególną pięknością. W wydaniu Maurynów poematy G'a dzielą się na teologiczne i historyczne: pierwsze z nich składają się z 38 dogmatyczno-biblijnych i z 40 poematów moralnych; drugie z 99 poematów, odnoszących się do samego Grzegorza, i z 231—do innych osób; prócz tego jest 129 epitafiów i 94 epigrammatów. Wreszcie mamy Testament ś. G'a (ob. Opp. II 201..), o którego autentyczności bez dostatecznych powodów niektórzy krytycy powątpiewali. Na obrazach przedstawiają G'a w różnych scenach z jego życia: np. prowadzi do grobu zwłoki swego brata Cezarjusza; jak mu się we śnie pokazują dwie symboliczne niewiasty; albo też malują go z attrybutami bpów i doktorów Kościoła. Cf. Carl Ullmann, Gr. v. Nazianz, der Theologe: Ein Beitrag zur Kirchen-und Dogmen-Geschichte des IV Jahrhunderts, Darmst. 1825 r. Gode/r. Hermant, Vie de 8. Basile le Grand et de s. Gr. de N., Paris 16 79, 21. in-4. Tillemont, Memoires IX. Schroekh, Historja kościelna t. XIII p. 2 7 5. U Bollandystów jest żywot ś. G'a przez kard. Baronjusza (Acta ss. Maj. II 873 — 429), szczegółowa historja przeniesienia relikwij s. G'a (ib. p. 448 — 459, cf. p. 845), Commentarius praevius Papebroch'a (ib. 369 — 73 i t. VII p. 6 55—72) i rozprawa Stiltinga o dacie urodzenia ś. G'a (Septemb. III p. I...). Kard. Baronjusza Vita s. Gr. znajduje się także w Baronii Epistolae ed. R. Alberieus, Rom. 1 7 60, t. II. Grenier, La vie et les poesies de s. Gr. de Naz., Paris 1858. J. B. Bauduer, Yie do s. Gr. de N. extraite de ses propres oeuvres, suiyie des quelques remarques sur divers points de discipline eccl., Lyon et Paris 182 7. H. Weiss, Die grossen Kappadocier ais Exegeten, Braunsb. 187 1. Udnsel, Ueber Gregors rednerische Eigenthttmlichkcit w Tzschirner'a Memorabilien VI, 2.. Stanisław Grzepski przetłumaczył dwa poematy ś. G'a z greckiego na łaciński i wydał wraz z tekstem greckim, z dodaniem scholjów, p. t. Duo poemata: altorum de Virtute hominis, alterum de Vitae itineribus et yanitate rerum hujus saeculi, Crac. 1565. (Hefele) Grzegórz Nysseński (G. Nyssenus), Św., bp i Doktor Kościoła (9 Marca al. 10 St., 3 Sierp.), młodszy brat św. Bazylego (ob.), którego
