516 Grzegórz VII Papież. sancte decubuit. Anno Domini 1085, oct. Cal. Jun. Marcus Ant. Celumna, Bononiensis, archiepiscopus Salernitanus, cum illius corpus post 500 circiter annos sacris amictum et fere integrum reperisset, ne tanti PontiUcis sepultu~ ra memoria diutius careret, Gregorio XIII Bonon. sedente, posuit prid. Cal. Quinct. Anno D. 1518. Dwunastoletni pontyfikat G'a jest tak bogaty w wielkiego znaczenia fakta, że zaledwie glówniejsze punkta zdołaliśmy wskazać w wyżej podanym zarysie. W calem postępowaniu znakomitego Papieża przebija się głęboka rozwaga i niezłomna konsekwencja, nad wszystkiem zaś panuje pragnienie wyzwolenia Kościoła z pod świeckiej zależności. Papież nie może być narzędziem królów niemieckich, z natury rzeczy musi on najwyższe miejsce w chrześcjaństwie zajmować. Ponieważ zaś systemat feodalny był panującą formą polityczną, zaczęło więc wytwarzać się przekonanie, że monarchowie świeccy są lennikami Namiestnika Chrystusowego. Powszechnej monarchji cesarzów niemieckich G. przeciwstawił powszechną monarchję Kościoła. Przedtem miecz miał przewagę, teraz G. zamierzył duchowi panowanie nad światem zapewnić. Jednocześnie z wyzwoleniem hierarchji od zależności świeckiej dokonywała się wielka reforma obyczajów, i G'wi VII przedewszystkiem należy się zasługa wykorzenienia symonji, przywrócenia do dawnej mocy ustaw o celibacie duchowieństwa, nadania nowej siły karom kościelnym i zaprowadzenia jedności w odbywaniu publicznej czci Bożej. Ciężka walka z Henrykiem IV wypełnia prawie całe panowanie G'a VII. Miody, zarozumiały i despotyczny monarcha odstręczył od siebie ludy i książąt niemieckich; tylko przewrotność i egoizm utrzymały przy jego sprawie niewielką liczbę stronników. Książęta niemieccy gotowi byli na wszystko, byle się od tyrana uwolnić. Wtedy wystąpił G. jako obrońca uciśnionych Saksonów, surowy sędzia przestępnych doradców i rozjemca między królem a książętami. Henryk nie wiedział o tej prostej prawdzie, że kto prawa nie szanuje, ten później dla swego ocalenia na prawo już powoływać się nie może. I kiedy Papież rzucił klątwę na Henryka, prawie cała władza wymknęła się z rąk ostatniego. Książąt, obradujących nad złożeniem go z tronu, powstrzymuje od ostatecznej decyzji obietnicą uwolnienia się od klątwy przed upływem roku i przyjmuje najcięższe warunki, aby tylko pomścić się na nieprzyjaznych sobie książętach. Odbyta w Canossie pokuta jest początkiem nowej, jeszcze zawziętszej walki z Kościołem, której górującym punktem jest synod w Brixen i wybór antypapieża Klemensa III. Po śmierci Rudolfa, Henryk odzyskawszy władzę w Niemczech, udaje się do Włoch i zbrojnie uderza na Rzym. Stolica katolicyzmu dostaje się w jego ręce, a Papieżowi pozostaje jeden tylko zamek ś. Anioła. Król niemiecki chce wprawdzie wejść w układy z G'em, porzucić antypapieża, jeżeli otrzyma koronę cesarską, lecz G. okazuje się niezłomnym: Głowa Kościoła nie może pod przemocą wyrzec się swoich zasad i nigdy nie zgodzi się na inwestyturę świecką. Wojna więc dalej się prowadzi. Henryk odbiera koronę cesarską z rąk antypapieża i wyraźnie już zmierza do zagłady G'a, lecz ostatni znajduje niespodziewaną pomoc w Robercie Gwiskardzie, księciu Apulji, który ze zna-cznćmi siłami przychodzi pod Rzym i zmusza wojsko Henryka do opuszczenia wiecznego miasta. W następnym roku w Salerno umiera G„ do ostatniej chwili wierny swoim zasadom. Walka z Henrykiem IV nie wyczerpuje jednakże działalności wielkiego Papieża, który pośród najcięż-
