504 Grzegórz Tli Papież. Otto z Nordheimu, poprzedniego roku ułaskawiony przez Henryka, porzucił go i wydał warowny Harzburg w ręce swoich rodaków. W pośród tych zawichrzeń G. nie przestawał pracować nad pogodzeniem Henryka z Kościołem. W encyklice Gratias agimus z 25 Lipca 10 76, między innemi, mówi: .Dziękujemy wszechmocnemu Bogu za to, że tak wielce opiekuje się nami i broni Kościoła... Wiecie, jak niesłychane są cierpienia, których Kościół doznaje od króla, i jaką ten zgubę mu przygotowuje. Będąc jeszcze djakonem, upominałem króla, aby się poprawił; zostawszy bpem, kilkakrotnie zalecałem mu to samo przez mężów bogobojnych. Ponieważ wszakże obowiązkiem naszym jest nienawidzieć nie złych, lecz złe, aby źli mogli się nawrócić, zalecamy więc wam i prosimy, abyście znowu starali się wyrwać go z rąk szatana i skłonili do czynienia pokuty... Jeżeli was nie usłucha i dalej poddawać się będzie radom ludzi, poprzednio za symonję ekskommunikowanym, to znajdziemy środki do przyjścia w pomoc Kościołowi powszechnemu, któremu wielkie niebezpieczeństwo zagraża. Jednakże, gdyby się nawrócił ktobądź z tych, co poprzednio woleli poddać się światu niż Bogu, przyjmiecie go na łono Kościoła mocą władzy ś. Piotra... Z tymi zaś, którzy pozostaną w związku z królem, żadnych stosunków mieć nie będziecie aż do czasu poprawy. Bóg mi jest świadkiem, ie nie dla widoków światowych, lecz wyłącznie w poczuciu obowiązku postępuję w taki sposób z książętami wykraczającymi przeciwko prawu i z księżmi bezbożnymi." W miesiąc później (2 5 Sierp. 10 76 r.) Grzegorz napisał list do Hermana, biskupa w Metz, który poprzednio pytał się Stolicy Apost., jak należy zapatrywać się na ekskommunikację króla. Szło tu o kwestję zasady, czy król może ulegać ekskommunice. Papież odpowiedział twierdząco, przyczóm powoływał się na fakty historyczne: ś. Ambroży ekskommunikowal Teodozjusza; Papież Zacbarjasz złożył z trouu Childeryka III, króla Franków, i uwolnił poddanych jego od przysięgi. Ponieważ .J. Chrystus włożył na ś. Piotra obowiązek strzeżenia owieczek swoich i dał mu nadto władzę związywania i rozwiązywania, tem samóm jedno z dwojga być musi: albo władza ta rozciąga się na wszystkich, nie wyłączając książąt, albo też książęta nie należą do Kościoła. Następnie Grzegorz zbija zdania tych, którzy utrzymują, że władza królewska jest wyższą od władzy duchownej, przypomina, że upoważnił bpów do rozgrzeszania ekskomunikowanych stronników króla, jeżeli okażą skruchę i poprawę. Z samego Henryka zaś nikt nie mógł zdejmować ekskommuuiki, dopóki Papież na to nie zezwoli, gdyż wiadomą jest rzeczą, mówi dalej Grzegorz, że niektórzy biskupi niemieccy gotowiby byli to uczynić, gdyby on się temu wyraźnie nie opierał. W innym liście do biskupów i książąt niemieckich, z 3 Września, Papież zaleca im łagodnie postępować z królem, ponieważ miłość bywa skutecznóm lekarstwem na winy ludzkie. Pamiętać o tóm winni, że rodzice króla byli wzorowymi monarchami swego czasu, lecz Kościół nie może dłużej być uważany za służebnicę... Gdyby wszakże król nawrócić się nie chciał, należy obrać kogoś roztropniejszego do zarządzania państwem i zawiadomić Papieża o dokonanej elekcji. Papież wiedział o zamiarach książąt złożenia Henryka z tronu. Do Tryburu został zwołany sejm cesarstwa, dla naradzenia się nad ogólnóm położeniem rzeczy. Nawet książęta Welf i Otto z Nordheimu udali się do Tryburu. Arcybp
