Grzech. 443 rze sig z porównania z jakąś regnlą, od której skoro odstępuje, staje się niewłaściwą. Wola zaś ludzka ma podwójną regułę: jedną bliską, t. j. rozum ludzki; drugą zaś dalszą, ale zarazem najwyższą: prawo przedwieczne, czyli rozum Boży. (S. Thom., Summa I 2ae qu. 71 ar. 6). Streszczając swój opis grzechu, ś. Tomasz nazywa grzech przestąpieniem przykazania boskiego (I. c. ad lm). Podobnież określa grzech ś. Augustyn, zowiąc go słowem, albo czynem, albo pożądaniem przeciwnem odwiecznemu prawu, dictum, vel factum, vel concupitum contra legem aeternam (contra Faust. 1. 22 c. 2 7). Czy grzech będzie przeciwny zdrowemu rozsądkowi i prawu naturalnemu, czy też prawu boskiemu ustanowionemu, czy też prawu ludzkiemu, zawsze sprzeciwia się on ostatecznie prawu przedwiecznemu Boga, zkąd wszystkie inne prawa wypływają. Ztąd błędne było rozróżnienie niektórych teologów grzechu teologicznego od filozoficznego. Ten ostatni, według nich, jako sprzeciwiający się zdrowemu tylko rozsądkowi, nie był obrazą Boga. Pismo Św. grzech nazywa także wykroczeniem, przestępstwem (praeyaricatio). Ps. 118; Izai. 24, 16. Ezech. 18, 24. Rzym. 2, 23. 4, 15. etc. Grzech zatem, będąc nieporządkiem i przestępstwem prawa, jest zarazem pozbawieniem prawdziwego dobra, które człowiek posiadać powinien, stosując wszystkie swoje uczynki do przedwiecznego prawa boskiego, czyli zachowując porządek moralny przez Boga ustanowiouy. Z tego już można widzieć szpetność i złość grzechu, ale z wielu innych jeszcze względów szpetność grzechu bardziej się uwydatnia. Grzech jest obrazą Boga (Filip. 1, 10. Jakób 2, 10). Grzech obraża prawo, jak kłamstwo prawdę; a że prawo boskie nie da się oddzielić od samego Boga, dla tego człowiek przez grzech obraża Boga. I ta zniewaga jest tćm większa, a nawet nieskończona, że Majestat Boga jest nieskończony (s. Thom., Summa III q. 1 a. 2 ad 2). Jest nieposłuszeństwem Bogu (Żyd. 2, 2) przez złamanie jego przykazania. Jest wzgardą Boga; grzeszący bowiem czynem mówić się zdaje: nie będę służył (Jer. 2, 20). W grzechu nędzne stworzenie przenosi się nad samego Boga. Grzech jest niesprawiedliwością: gwałci bowiem prawo, jakie Bóg ma, by człowiek był mu we wszysttcićm uległym i darów sobie udzielonych według woli Bożej używał. Jest więc prawdziwą krzywdą Bogu wyrządzoną. Grzech jest niewdzięcznością względem Boga, ponieważ człowiek darów od Boga sobie udzielonych, tak naturalnych, jak życie, zdrowie, władze duszy i ciała, jak niemniej darów nadprzyrodzonych, czyli powołania do wiary, sakramentów i wszelkich inych pomocy duchowych nadużywa, z niemi i przez nie obrażając Boga. Dobrodziejstw więc Bożych używa do znieważania dobroczyńcy. Grzech jest bezbożnością (Isai 1,2. 3. Luc. 15, 11), pychą, nie chcącą dźwigać jarzma pańskiego (Ps. 2, 3), depce krew Syna Bożego i zelżywość przynosi Duchowi Św. (Żyd. 10, 29). Grzeszący sam siebie nienawidzi (Ps. 10, 6), bo wyrządza sobie krzywdę niezmierną; staje się nierozumnym, bo straty poniesionej nigdy nagrodzić nie potrafi (Marek 8, 36. 3 7). Grzecb się sprzeciwia naturze: cechę bowiem natury człowieczej stanowi rozum, co zaś sprzeciwia się rozumowi, tćm samem jest przeciwne naturze człowieka. Grzech właśnie gwałci porządek nakazany przez rozum (i. Tom. l, 2 qu. 71 ar. 2). S. August, contra Faust. 1. 2 6 c. 3 mówi, że człowiek wtedy tylko przeciw naturze działa, kiedy grzeszy.—2. Przyczyny grzechu.
