Grób wielkanocny. 423 SS-murn, ale to tylko po Mszy wielkoczwartkowej do liturgji wielkopiątkowej; u nas ten przybór piwnicą (ob.), albo ciemnicą zwany. Grób zaś wielkopiątkowy przystraja się najwspanialej jak można w drzewa świerkowe lub inne, kwiaty, lustra, opony, rzęsiste światło przy oknach zaćmionych i t. p. Pamiętać wszakże potrzeba, że to jest tron żywego i trjumfującego Chrystusa, mniej właściwie grobem (sepulchrum) nazwany; że zatóm oznak żałoby (SEC. 21 Stycz. 16 62 r.), krzyżów (prócz krzyża ze stułą), obrazów, figur (prócz Rezurrekcji), chociażby z Męki Pańskiej 1. t. p., coby adorujących uwagę odrywało, stawiać w nim nie należy. (Herdt t. III n. 39). Miejsce, gdzie ma być postawiona monstrancja, powinno być osłonięte paludamentem, albo choć baldakinem białym nakryte; lustra z boków być mogą, za monstrancją zaś, gdzie się Najśw. Hostja odbija, niestosowne; świec woskowych przynajmniej 6 (ob. Gromnica), ustawicznie na ołtarzu obok SS-um płonących, i adorujących na przemian, żeby nie brakło (Memor. Rit. tit. IV c. 2 § IV n. u). Co się tyczy ceremonji tego nabożeństwa, ta niegdyś rozmaitą i dowolną była, póki jej Rytuał piotrkowski nie ujednostajnił. Mszał wrocławski z r. 14 99 onej nie ma, krakowski z r. 1510 mówi o przeniesieniu Eu-charystji w korporale, gnieźnieński z r. 1555 ma o pochowaniu Eucba-rystji w korporale lub ostensorium, ale jeżeli nie ma śpiewaków, assystu-jących P. Jezusowi w grobie, nie każe jej czynić; warmiński z r. 158 7 ma tylko o pochowaniu krzyża. Agenda Powodowskiego z r. 1591 (part. II p. 103) powiada: „reponit primo corpus Christi; deinde loco compe-tenti crucem ipsam, et signat sigillo vel aliqua clausura"; warmińska z r. 1608 za biskupa Rudnickiego wydana (z której wiele szczegółów, nawet w Rytuale piotrkowskim pominiętych, po dziś dzień u nas w zwyczaju), każe grób pieczętować; lubo w innej edycji za tegoż bpa z r. 1 616 już o pieczętowaniu mowy nie ma. W Rytuale piotrkowskim jednak z r. 1631 (part. II p. 12 0) powyższą rubrykę i cały ceremonjał grobowy dosłownie umieszczono z Powodowskiego, a ten i po dziś dzień obowiązujący, choć samo pieczętowanie i rozpieczętowywanie grobu wyszło już z praktyki wszędzie. Rytnały nasze nowszych edycji, robiąc liczne i coraz nowe dodatki własną powagą, ten ceremonjał skróciły. Kładziemy go tu jak w Rytuale piotrkowskim pierwszej edycji, uzupełniając co trzeba z Manuale Caeremon. Roman, ad usum Eccl. Polon., edyc. miss. warsz. z r. 1819 t. II od s. 4 62. Po processji z krzyżem (jeżeli się odbywa) i adoracji onegoż (ob. Piątek wielki) wedle rubryki mszału, krzyż się stawia na ołtarzu, a wedle Rytuału naszego, zaraz się bierze z miejsca adoracji, „a loco crucis, commodius quam ab altari" i cum eadem cruce szykuje się nowa processja po Hostję najświętszą, a to całkiem wedle porządku mszału rzymskiego. Dopiero w liturgji po kommunji, subdjakon przynosi monstrancję, osłoniętą lekkim białym welonem (honeste... tlelutam), prześcieradło Pańskie reprezentującym, do której djakon, albo sam celebrans wkłada Hostję najświęt. i stawia ją na środku mensy. Kończy się litur-gja jak zwykle coram SS-mo, a po niej celebrans zdjąwszy ornat i manipularz, przywdziewa kapę czarną i, klęcząc na podnóżku ołtarza z assystą, odprawia (bez śpiewu) nieszpory na przemian z klerem. Na Magnificat incenzacji nie ma. Po nieszporach processja z Najśw. Sakr. na przo-dzie z krzyżem adorowanym, a na niej śpiew piękny Recessit pastor... „odszedł pasterz, źródło żywej wody, a gdy odchodził, słońce zaćmiło się"
