Greckie cesarstwo. 403 obaloną r. 1204 przez czwartą wyprawę krzyżową. Aleksy V Dukat po zamordowaniu Aleksego IV, ostatniego z Aniołów, osadzonego na tronie przez krzyżowców, panował ledwo kilka miesięcy. Wypowiedział on wojnę krzyżowcom, bardzo prędko został zwyciężony i po schwytaniu zrzucony z wysokiej kolumny. Krzyżowcy stawszy się w takich okolicznościach panami Konstpla, a z nim i całego cesarstwa, rozdzielili między sobą jego posiadłości i założyli nowe cesarstwo Łacińsko-Bizantyńskie, zamknięte w bardzo szczupłych granicach, ze stolicą w Konstplu. W in-nnych częściach półwyspu utworzyło się kilkanaście państewek niepodległych. Niektóre, jak wyspa Kreta, dostały się rzeczypospolitej weneckiej. I grecy niezupełnie dali się wywłaszczać i, ustąpiwszy z Konstpla, utworzyli trzy państwa: jedno w Epirze, a dwa, nazwane cesarstwami, w Azji: w Nicei i w Trebizondzie. Cesarstwo łacińskie w Konstplu, obce i nienawistne mieszkańcom i w obec groźnych sobie sąsiadów: cesarstwa nicejskiego i królestwa bułgarskiego, mogło utrzymywać się jak powstało, tylko przez ciągłą pomoc od zachodu, i musiało upaść, kiedy zachód wpadł w wielki zamęt epoki Fryderyka II. Pierwszym cesarzem łacińsko-bizantyńskim był Baldwin I (ob. tej Enc. I 6 14), piątym i ostatnim Baldwin II de Courtenay, który, wypędzony r. 1261 przez greków nicejskich, uciekł do Włoch. W Nicei został cesarzem zięć Aleksego III Teodor Laskaris, który zjednał sobie sławę dobrego i rozumnego monarchy i kazał się szanować sąsiadom. Po nim panowali: jego zięć Jan III Dukas i wnuk Teodor II. Syn tego ostatniego Jan IV, wstąpiwszy na tron w wieku dziecinnym, r. 1 259 zostat strąconym przez Michała Paleologa, który zajął jego miejsce r. 1260, a w następującym, zdobywszy zdradziecko w czasie rozejmu Konstantynopol, położył koniec cesarstwu łacińskiemu. W Trebizondzie ogłosił się cesarzem zbiegły z Konstpla Dukas Komnen, pod imieniem Aleksego I Komnena, i przekazał tron swoim następcom, którzy potem podlegali, ale tylko nominalnie, cesarzom bizantyńskim. Państwo epirotskie było pod panowaniem Aniołów, Dukasów, Komnenów, z których ostatni, Michał, przybywszy do Konstpla na wezwanie cesarza Andronika U, syna Michała, został tam zamordowanym. Szósty i ostatni perjod cesarstwa Wschodniego trwa od r. 1261 do 1453. Panują w nim następcy Michała VIII, PaleologouAe, pomiędzy których wmieszało się dwóch Kantakuzenóui. Michał, wypędziwszy łacinników, nie zdołał przywrócić cesarstwa nawet takiego, jakie było przed ich najściem. Zabory turków zamykały go w coraz ciaśniejszych granicach. Nieszczęśliwe cesarstwo utrzymywało się przy życiu, opierając się to na turkach, to na genueńczykach. Z turkami przechodząc od wojny do sojuszu, by zapewnić sobie byt, występowało ono nawet przeciwko chrze-ścjanom bulgarom i serbom. Genueńczycy kiedy udzielali mu swej pomocy, przechodząc także z nióm od wojny, we spółce z turkami, do sojuszu, przewodzili w Konstplu więcej od samych jego cesarzów, zaogniając nienawiść Greków, odpłacając się im równą nienawiścią i przychodząc nawet z nimi do krwawych bójek. Potrzeba było wzywać przeciwko nim na pomoc wenecjan, i stolica cesarzów greckich stawała się polem walki dwóch nieprzyjaznych sobie rzeczypospolitych włoskich. Można było przewidywać bliski koniec tego cesarstwa, kiedy jego przedmurze, chrześcjań-skie królestwo Jerozolimy, stało się zdobyczą Mameluków. Trzymało się ono jednak, bo nie im, ale turkom osmanom, podnoszącym się dopiero
