402 Greckie cesarstwa. Iowy rozejm z kalifami wschodu, na ich żądanie wojują chrześcjan na wschodzie i sami przez to torują drogg panowaniu islamu. Wojny z Bułgarami sprowadzają straszne klgski i spustoszenia, i narody słowiańskie rozszerzają się po całym półwyspie greckim aż do Peloponezu tak, iż odtąd ten półwysep jest wigcej słowiańskim niż greckim. Zagrożone ze wszystkich stron cesarstwo utrzymuje się jakby cudem, dzięki przedziwnemu położeniu swojej stolicy, która, wśród groźnego zalewu północnych i wschodnich barbarzyńców, stoi niewzruszona, jak skała wpośród wzburzonego morza, dając świadectwo wielkiej i daleko w przyszłość sięgającej myśli Konstantyna W. W czwartym perjodzie, ciągnącym się od 86 7 do 1056, panuje dynastja Macedońska, przerywana często przez wdzierających się na tron przywłaszczycieli. W rzgdzie tych monarchów jest kilku znakomitych, jak założyciel dynastji Bazyli / (86 7 — 886), Nicefor II Fokas (96 3 — 9 69), Jan I Zimisces (9 6 9 — 9 7 5), którzy powstrzymują upadek państwa dzielnością swojego orgża. W Azji odzyskują oni Cy-licjg, a na morzu Śródziemnćm wyspy: Sycyljg, Kretg i Cypr. Bulgarowie, Russowie, Pieczyngowie pustoszą po dawnemu północne prowincje państwa, ale i Serbja i Bulgarja ulegają sile greckiego orgża. Rewolucje pałacowe, składania z tronu cesarzów nie są tak czgste, jak w dwóch poprzednich perjodach, i w całem życiu politycznem państwa jest jakiś porządek. Bulgarowie i Serbowie przyjąwszy ze wschodu chrześcjaństwo, podlegają jego wpływowi, który współzawodniczy z wpływem zachodnim, w północno wschodniej Europie. W piątym perjodzie, od r. 1056 do 1 2 60, po krótkich rządach Michała VI Stratiota, panują spychani jedni przez drugich Komnenowie i Dukaty do r. 1185, w którym Andronik I, ostatni z Komne-nów, głośny z okrucieństw, został strąconym przez Izaaka Anioła i powieszonym. Nastgpnie panują, także spychając się nawzajem, trzej Aniołowie i ostatni Dukas. W rzgdzie ich wszystkich nie masz wcale monarchów znakomitych i cesarstwo idzie szybko ku upadkowi. W samych początkach tego perjodu Turcy Seldżukowie opanowywują wigkszą czgść Małej Azji, zaś Normannowie wypgdzają Greków z Sycylji. Wreszcie, Serbja i Bulgarja wybijają się na niepodlegość i cesarstwo zamyka się migdzy Bosforem i Adrjanopolem. Aleksy, Jan i Manuel Komnenowie (1081 —1180) odzyskują zaledwo małą cząstkg krajów, leżących nad morzem Czarnćm. Panowanie tych Komnenów przypada na czas pierwszych wojen krzyżowych. Ten ruch orgżny Europy zachodniej ku wschodowi, wywołany przez zapał religijny, był wypadkiem najpożądańszym i najpo-lnyślniejszym dla państwa Wschodniego, i mogło ono wyciągnąć z niego korzyści nieobliczone, a nadto pozyskać chwałg nieśmiertelną. Należało tylko jego cesarzom stanąć na czele tego ruchu i kierować nim. Ale dla tego należało pogodzić się z Rzymem, do którego zawsze czuli nie-chgć. Uważali oni tedy krzyżowców, jak i Turków, za swoich wrogów, z tą tylko różnicą, iż nieprzyjaźń z pierwszymi była skryta, a z drugimi otwarta; i radzi, że dwaj nieprzyjaciele ich rozpoczynają bój pomigdzy sobą, umyślili trzymać się na uboczu i wyzyskiwać obie strony. Taka polityka nie przyniosła im jednak spodziewanych korzyści. Wiarołomstwa Komnenów i znoszenia się ich z Turkami na szkodę krzyżowców, a potćm niedotrzymywanie przyjgtych wzglgdem nich zobowiązań i pozbywanie się ich zdradą, musiały w końcu sprowadzić upadek tej monarchji. Została
