352 Gran. gore II i Pałoczy (1455 —148 9) dla siebie i swoich następców. Cesarz Karol VI nadał arcybiskupowi kardynałowi Chrystjanowi Augustowi, księciu saskiemu, dziedziczny tytuł ksiąłęcia świętego cesarstwa Rzymskiego. Nadżupanem komitatu Ostrychomskiego (supremus comes comi-tatus Strigoniensis) był już Jan /(1206 —1 223). I ta godność stała się z czasem dziedziczną. Wreszcie arcybiskupi G'u przez długi przeciąg lat brali wielki i zbawienny udział w rządach kraju, najprzód jako rządcy królestwa (Jan 1 Jan III), jako namiestnicy królewscy (locum tenenteS regii: Jerzy II, Paweł Yarda, Mikołaj IV, Olah, Antoni Yerantius, Stefan Fejerkovy, Jan VII, Franciszek hr. Forgaeh), albo też w charakterze pierwszych radców królewskich, opiekunów króla (Tomasz IV, Bakact przy małoletnim Ludwiku II), w sądownictwie jako zastępujący obecność króla (personalis prasentia regiae majestatis). W nowszych czasach zachowali oni wielką część swego dawnego znaczenia, jako pierwsi dostojnicy państwa, jako współsędziowie najwyższego trybunału królestwa (ad tabulam septemyiralem co-judex), jako radcy królewskiego namiestnictwa i t. d. Do szczególnych praw rzeczonych arcybiskupów należy też prawo koronowania królów węgierskich, wypuszczania szlachcie krajowej w lenną dzierżawę dóbr arcybiskupich i t. d. Szerg arcybiskupów. Pierwszym był Dominik I, pod którym założona została kapituła metropolitalna ad s. Adalbertum (1000—1002). Wedle pobożnych rad jego i jego błogosławionego następcy Sebastjana (1003 —1036) postępował święty król w swoich apostolskich pracach. Wawrzyniec (u05 — 1118), o ile wiadomo, zbierał pierwsze formalne synody narodowe 1111 i 1114; często powstrzymywał i łagodził prędkie uniesienia króla Koto-mana i z szlachetną niepodległością zganił jego okrucieństwo względem brata Almura i syna tegoż Beli II, których ten król kazał oślepić. Łukasz Banfy (1161 —1179) zebrał synod w G. r. 1169 przeciwko królowi Stefanowi III, kiedy ten rozdawał beneficja kościelne przez świę-tokupstwo i zagrabił dobra wakującego biskupstwa wielko-waradyńskiego, i przy pomocy Papieża Aleksandra III sprawił tyle, że król oddał zagrabione dobra i zaprzestał świętokupstwa. Job (u 79 — 1203) założył probostwo i kapitułę kollegjacką de viridi campo Strigoniensi, powiększył i przyozdobił bazylikę ś. Stefana, od króla Emeryka, którego wspierał przeciwko jego bratu Andrzejowi, otrzymał królewskie mieszkanie w G. z wielkiemi dobrami; za niego wiara opowiadaną była skutecznie w Bośnji. Jan I podczas wyprawy króla Andrzeja II do Ziemi św. rządził państwem, wraz z innymi magnatami, i za powrotem króla otrzymał za to w nagrodę wielkie dobra (1206— 1223). Robert (1226 —1238) sławny nawróceniem do wiary Kumanów. Stefan I z Vancta nalegał na cesarza Fryderyka o pomoc przeciwko Tatarom i pierwszy z arcybiskupów G'u wyniesionym został do godności kardynała (1243—1252). Lodomerius (1279 —129 8) pod rozwiązłym królem Władysławem Kuma-nem działał zbawiennie dla Kościoła i państwa, koronował króla Andrzeja III i trzymał się go wiernie, pomimo przeciwnych namów Papieża Mikołaja IV, popierającego uroszczenia do tronu Karola Martela; zbierał synod narodowy w Budzie 1 2 79 i trzy synody prowincjalne w G. Jego następca. Jerzy (1298—1303), mianowany przez Karola Roberta, «yna Karola Slartela, koronował go na króla Węgier i za to przez stronników Wacława, króla czeskiego, został zamordowanym. Toma3e n
