316 Gotowie. aci i potęgi. My na to zapatrujemy się cokolwiek inaczej. Podział Gotów, o którym mówiliśmy, według nas nastąpił dopiero w tych czasach, jak podają o nim kronikarze; żeby zaś miał miejsce dawniej, na to nie masz dowodów. Zaś obszerność posiadłości nie zawsze jest dowodem mnogości narodu panującego, jak to widzimy w teraźuiejszera państwie austrjackiem, a w części w pruskiem. Podwójne i złączone związkiem państwo Gotów doszło największej potęgi w IV w., pod panowaniem Erma-naryka, króla Ostgotów, z którym jednocześnie u Westgotów panował Atanaryk. Oba oni byli jeszcze poganami. Pod ostatnim miało miejsce prześladowanie chrześcjan, którzy u Gotów rozdzielili się wtedy na katolików i arjanów. Wskutek tego prześladowania część ich poniosła śmierć męczeńską, a część, pod arjańskim biskupem Ulfilasem, wyniosła się do państwa wschodniego rzymskiego i otrzymała tam siedzibę od wyznającego ich wiarę cesarza Walensa (r. 3 7 0). Wtedy to część Westgotów, pod wodzą Fridigerna, wybiła się z pod władzy Atanaryka i, wskutek tego zapewne, za pośrednictwem Dlfilasa przeszła do arjanizmu. Wkrótce potem (r. 3 7 6) najście Huunów obaliło państwo Ostgotów, sto-letni ich król Ermanaryk zwyciężony, w rozpaczy przebił się własnym mieczem, zaś jego naród, jeszcze w większej części pogański, zmuszony był poddać się Hunnom. Atanaryk ze swoim narodem ustąpił w góry Sarmackie. Fridigern i Alav na czele Gotów chrześcjańskich wystąpili przeciwko najazdowi Hunnów, ale nieszczęśliwie: pobici, uciekli za Dunaj i, w skutek układów z arjańskim cesarzem Walensem (w których zapewne znowu pośredniczy! Ulfilas), otrzymali siedziby w posiadłościach państwa rzymskiego, gdzie wkrótce napłynęła ogromna ilość ich współrodaków. Zaniepokoiło to Walensa i wrychle potóm przyszło do zbrojnego powstania i walki z nim Gotów: w bitwie pod Adrjanopolem zginął Walens (r. 3 78). Gotowie pustoszyli potem jego państwo. Po śmierci Fridigerna, Atanaryk ze swoimi Westgotami zaczął także wpadać do państwa rzymskiego, ai wreszcie cesarz Teodozjusz W. zawarł pokój z Gotami, ustąpiwszy im w posiadanie ziemię na prawym brzegu Dunaju i uczynił ich sprzymierzeńcami (foederati) rzymian, ale nie zdołał ich nawrócić do katolicyzmu, jakkolwiek wymagał od wszystkich podległych sobie narodów przyjęcia artykułów wiary soboru nicejskiego. Owszem, Gotowie podówczas, zapewne z przeciwieństwa rzymianom, przeszli wszyscy do arjanizmu, który u nich zakorzenił się szczególniej i nawet przeszedł do Ostgotów, pozostałych pod panowaniem Hunnów. Po śmierci Teodozjusza W. (r. 395) ruszenie się Westgotów rozpoczyna tak zwaną „wędrówkę narodów." Alaryk, stanąwszy na czele narodu po śmierci Atanaryka, napadł najprzód na Grecję. Potóm, załatwiwszy się z cesarzem wschodnim Arkadjuszem, od niego zaszczycony tytułem wodza wojsk rzymskich w Iilirji wschodniej, obrócił się na ponętne dla zdobyczy Włochy. Ale pierwszy jego najazd (r. 403) był powstrzymanym przez wodza Houorjuszowego Stylikona. Po śmierci Stylikona, Alaryk najechał (r. 408) Włochy powtórnie, opustoszył je i posadzi! w Rzymie cesarza ze swojego ramienia, a gdy ten obrócił się pko niemu, zdobył i zrabował Rzym i wreszcie umarł pod Consenzą (r. 410), ciągnąc na południowe Włochy. Po jego śmierci Westgotowie obrali wodzem jego szwagra Alaul/a, który, ożeniwszy się z Placydją, siostrą Honorjusza, i zostawszy przez to jego szwagrem i przyjacielem, ustąpił z Włoch i poprowadzi! swój lud do sąsiedniej Gallji." Tam wdawszy się w nowe
