Golanczewski.—Golański. 271 niezawodnie opędzał potrzeby z dóbr swych dziedzicznych, które musiały być niemałe, gdy na podróże do Awinjonu, na poselstwa, na zjazdy sejmowe i synodalne, na utrzymywanie wojska nawet starczyły. Pomimo tak niekorzystnych warunków, r. 1351 wsią bpią Janczyna uposażył prebendę w kościele ś. Jerzego na zamku krakowskim (Długosz, Liber beuef. I 592 sq. i JPiekosiński, Kodex dypl. katedry krak. I 246); dwa zamki, włocławski i raGiążski, przez krzyżaków zuiszczone, odbudował i wzmocnił. Lecz trwalszy nad te, już nieistniejące fortece, bo nieśmiertelny pomnik wystawił sobie z dwóch kościołów w Włocławku. Temi są: kaplica ś. Witalisa, dawniej prebenda szpitalna, dziś jest sercem dje-cezalnego seminarjum, i kościół katedralny, przypominający dotąd polityczne i religijne dzieje Kujaw '). Wspaniała gotycka struktura, po wszystkie czasy swego istnienia będzie obrazem wielkiej duszy Golan-czewskiego. Kamień węgielny położył pod niego 25 Marca 1340 r., lecz nie dokończył budowy. Tyle nieszczęść przeżytych cisło jego barki, tyle przerażających widoków krwi, niewinnie przez krzyżaków przelewanej, i tyle nędzy ludu biednego, jaką w życiu oglądał, przygniotło jego powieki, iż pod koniec życia wzrok stracił; a nie chcąc siedzieć próżno na stolicy bpiej, wystał do Awinjonu Jana z Czarnkowa, kanonika kujawskiego, który imieniem Macieja zrezygnował bpstwo, co też Papież Urban V przyjął, nominując w jego miejsce Zbiluta, wnuka Golan-czewskiego. Było to r. 1364 w Grudniu (Theiner, Monum. I 629J 2). Podobało się Bogu i te ostatnie chwile życia Macieja napełnić goryczą. Cztery lata, jakie przeżył na łasce Zbiluta, były ostatnim splotem cierniowego wieńca jego żywota. Umarł w skargach na niewdzięczność wnuka d. 16 Maja 1 368 r. Kazał się pochować w katedralnej zakrystji północnej (dziś kanonickiej) pod lawaterzem, być może dla tego, aby duch jego był świadkiem czystości, z jaką kapłani zbliżać się będą do św. ofiary, a próchniejące kości, aby obudzały w nich litość nad jego duszą i przywodziły ją na pamięć w poboźnem memento. X. Z. Ch. Golański Filip Nerjusz, pijar, ur. 30 Sierp. 1753 w województwie Krakowskiem z rodziców stanu szlacheckiego, posiadających małą dziedziczną wioskę. Oddany do szkól pijarskich w Podolińcu, w ziemi Spiskiej, wstąpił do zakonu pijarów, byt nauczycielem w Międzyrzeczu, Złoczowie, Chełmie, Kawie, Piotrkowie i Warszawie. Tu r. 1 786 wydał dzieło o Wymowie i poezji (2 wyd. Wilno 1 788, 3 wyd. ib. 1808), za które od króla Stanisława Agusta otrzymał zloty medal merentibus (książka ta długo służyła za przewodnik do nauki wymowy i poezji w szkołach polskich). Pociej, starosta robaczowski, powierzył G'mu wychowanie swego syna Aleksandra, który był potem ostatnim obo-źnym wielk. ks. Litew. Powołany 1 78 7 r. przez kommissję edukacyjną ') Długosz (w Żywotach bpów kujawskich MS) dodaje: Hic (Mathias) etiam monasterium fratrum praedicatorum suae dioecesis in Brzesczie fundavit, «t chorum atque sacristiam ejusdem monasterii propriis ex rauro fabricavit sumptibus. Damalewicz to pominął. Budowa kościoła dominikańskiego w Brześciu kujaws. w r eczy samej przypomina strukturę katedry włocławskiej. 2) Ostatni dokument, wydany pod imieniem Macieja, nosi datę 1 Stycz. 1365 r. (Rzyszczewslci, Kodeks dypl. II 313;.
