222 Gniezno. —Gnieźnieńskie arcybiskupstwo. LXXX) Teofil WoUcki h. Nabram, administrator archidiecezji poznańskiej od 1825 do 1829, konsekrowany w Poznaniu 17 Maja 1 829, um. t. r. 21 Grud. w Poznaniu, tamże pochowany. LXXXI) Marcin Dunin (ob.). LXXXII) Leon Przyluski h. Lubicz, z proboszcza gnieźn. obrany na arcybpa 21 Paźdz. 1844, paljusz otrzymał 20 Stycz. 1845 r., um. 12 Marca 1865, pochowany w Poznaniu. LXXXIII) Mieczysław Halka Ledóchowski, ur. 29 Paźdz. 1822, konsekrowany na arcybpa tebańskiego 3 Listop. 1861, wybrany przez kapituły na arcybpa 16 Grnd. 1865 r., prekonizowany w Rzymie przez Piusa IX 8 Stycz. 1866 r., ingres uroczysty do katedry poznańskiej, odbył 24 Kwiet. 1866 r., a do gnieźnieńskiej 15 Sierp. t. r. ')—6. Kapituła gnieźn. Nietylko dekretu ustanowienia kapituły, ale też żadnych dawnych statutów, a nawet i późniejszych nie ma w archiwum kapituły; są tylko księgi dekretów kapitulnych od r. 140 8, w których zapisywano każdą sessję. Ztąd o początku i składzie kapituły, o jej prawach i przywilejach żadnych bliższych danych nie mamy; domyślać się tylko wolno, iż była ona urządzona na wzór innych kapituł, tego też snać domyślał się tylko Damalewicz, pisząc (I jo), że arcybp Ilippolit, następca Radzyna, wydał ustawę względem pożycia i obowiązków kanoników gnieźn. Z początku, tak jak w innych kapitułach, i kanonicy gnieźnieńscy prawdopodobnie wspólne z arcybiskupem swoim prowadzili życie, co do mieszkania i stołu, i do półowy XII w. żadnych dóbr nie posiadali, skoro w bulli Innocentego II z 113 6 tylko posiadłości arcybiskupie są wymienione; ale od XIII w. są dokumenty, że już wyłączne, oddzielne od arcybiskupich posiadali dobra. I tak, w 1 235 Władysławowi Odoniczowi odstępują sad pod górą zamkową, za który dostają wieś Górkę; w 1253 wieś Tymiennik zamieniają z księciem Przemysławem za wieś Waliszewo i Dembniez (odnośne do tych dwóch szczegółów dokumenty są w archiwum kapituły). W XV w., w księdze dekretów kapitulnych (ad a. 1416 lib. I p. 6l) jest wyliczonych wsi 42, tak zwanych stołowych, rozdanych w zarząd według starszeństwa kanonikom, pod warunkiem płacenia z tych wsi pewnej dzierżawy, obracanej w '/3 na fabrykę kościoła, a a/3 rozdzielanej między kanoników, spełniających posługi kościelne. Ponieważ najdawniejsze księgi dekretów kapitulnych sięgają dopiero r. 1408, a księga installacji najstarsza zaczyna się od r. 14 94, do XV zatóm wieku, jeśli mamy jakich kanoników gnieźn., to mamy ich tylko z licznych dyplomatów, w których różnemi czasy zapisani są jako świadkowie; najdawniejszą zaś wiadomość, tyczącą się liczby kanoników katedry gnieźn., czerpiemy dopiero z przywileju arcybpa Wojciecha h. Jastrzębiec. Pasterz ten d. 2 7 Kwiet. 1428, urządzając niższe duchowieństwo katedralne, wspomina o kapitule, że ma 7 prelatur i 24 kanonikaty, osobno i dostatnio uposażone; postanawia przeto, aby dwie prebendy przeznaczono na utrzymanie kanonika doktora ś. teologji i kanonika dra prawa kanonicznego (Lib. 0 W znanych żywotach arcybiskupów gnieźnieńskich różnych autorów i w licznych katalogach tychże jest bardzo wiele mylnych dat do XVI w., prostując takowe, cytowałem źródła; odtąd, od czasów Jana Łaskiego mianowicie, żadnych nie kładę cytat, a jeśli odmienne podaję daty od tylekroć drukowanych 1 Utartych, oświadczam, że wszystkie czerpałem z naiautentyczniej-szych zrodeł, bo z akt kapitulnych. 1 '
