202 Gniezno. ska. W Szląsku więc musiał pozostać Henryk i rozprawiać się z dziczą pogańską. Zwycięzka pod Lignicą bitwa 15 Kw. 1241, okupiona śmiercią Henryka, położyła na zawsze kres barbarzyńskim zagonom tatarskim. Osieroceni znowu Wielkopolanie, zwoławszy radę do Poznania, pod przewodnictwem wojewody poznańskiego Bogumiła, wysłali posłów po synów Odonicza: Bolesława i Przemysława. Młodzi książęta chętnie objęli w zarząd Wielkopolską ziemię 1241 r. i wspólnie panowali w Gnieźnie, Poznaniu i Kaliszu przez lat 7, a z tej epoki wiele jest ich przywilejów, zapisów i potwierdzeń datowanych z G. (ob. Kodex wielkopolski Racz. dok. XX z 1 243;XXI z 1 244; XXIV z 1246). Po 7 latach, na zjeździe w Poznaniu 124 7 r., podzielili się bracia Wielkopolską dzielnicą: Przemysław wziął ziemię Gnieźnieńską i Poznańską, Bolesław Kaliską. W dwa lata potem nie podobała się Przemysławowi ziemia Gnieźnieńska: przyzwawszy więc Bolesława do Poznania, zmusił go do zrzeczenia się ziemi Kaliskiej, w zamian za którą dał mu ziemię Gnieźnieńską z G. i 9 innemi miastami i zamkami (a mianowicie: Bnin, Gdecz, Biechow, Ostrów, Naklo, Ujście, Czarnków i Szrem). W rok potem chciwy brat i te jeszcze miasta i zamki odebrał Bolesławowi, twierdząc, jakoby brat dobrowolnie oddał mu takowe. Poznawszy jednak krzywdę wyrządzoną bratn, oddał mu zabrane ziemie: Gnieźnieńską i Kaliską, na których już Bolesław żył spokojnie do śmierci (1 279). Przemysław, pozostawszy na Poznańskiej dzielnicy jako Lu.t Poloniae, um. 4 Cz. 1 25 7. W kilka miesięcy po zgonie Przemysława urodził się syn jego 20 Paźd., któremu Bogufał bp pozn. dał imię ojca; na niego więc teraz spadła ziemia Poznańska. Gdy po śmierci bezdzietnego stryja (12 7 9) ziemia Kaliska i Gnieźnieńska, a po śmierci Mestwina II, księcia pomorskiego (f 12 9 5), cale Pomorze przeszło pod rządy naszągo Przemysława II, zwanego Pogrobowcem, i, po dwuwiekowych bliska podziałach, rozerwana dotąd ziemia Wielkopolska złączyła się z Pomorzem, sam teraz zażądał on korony, a zebrane wG. rycerstwo okrzyknęło go królem. Ukoronował go i żonę jego Ryksę (26 Cz. 1295) arcybp gnieźn. Jakób h. Świnka, w obecności bpów: Mnskaty krak., Wisława kujaw. Jana Ger-bisz poznań, i Jana Romki wrocl, Przechowywane w skarbcu gnieźn. korony królewskie od r. 1 058 wydobyto znowu po 23 7 latach (Rocz. Traski u Biel. II 853). Krótkotrwały roztropne rządy Przemysława. Margrabiowie brandenburgscy: Otton Wysoki i stryjeczny jego bret Otton ze Strzałą, przewidując, jak groźnćm dla nich sąsiedztwem stać się może mocny sąsiad, przybrawszy do pomocy dwa domy niecnych Wielkopolan: Nałęczów i Zarębów, 10 Lutego 1296 r. zamordowali króla w Rogoźnie. Wezwany wówczas na tron książę brzesko-kujawski Władysław Łokietek, panem został Gniezna, jak i innych dzielnic Polski, od r. 1296. Nie-przyjaźni Łokietkowi liczni pretendenci do tronu Polskiego i mnodzy malkontenci duchowni i świeccy, w czasie gdy ten do Małopolski wyjechał, zebrawszy się w Poznaniu (1300), odsądzili od tronu Łokietka^ a zaprosili nań Wacława czeskiego, który na mocy donacji Gryfiny, żony Leszka, rościł już prawo do Krakowa i Sandomierza, tytułował się: „Itex Bohemiae, Dux Cracoviae et Sandomiriae." Wacław, niemal razem z posłami don wyprawionymi, wprost przybył do G., i tu dał się koronować (1300, dzień niewiadomy) arcybpowi Jakóbowi h. Świnka, w obecności: Wisława kujaw., Andrzeja poznań, i Jana Romki wrocł. Była to ostatnia w G. koronacja. Uwiadomiony o tej koronacji Pap. Bonifacy VIII, w Uście z Anagni 10
