strasznych klęsk zamyśla o nowém małżeństwie, otacza się strażą mahometańską, sprowadzoną z Afryki, gdy śmierć kładzie koniec nowym zamiarom. Konradowi IV zapisuje testamentem królestwo Neapolu i Sycylji, zostawiając mu przytém w spuściznie wojnę, pod której ciosami sam uległ. Henryk już nie żył; Konrad umarł w 4 lata później. Pozostali jego synowie i wnuki wkrótce za nim wstąpili do grobu. Naturalny jego syn Manfred, który prawopodobnie zamordował Konrada IV, wydarł następnie tron neapolitański Konradynowi; dzieci wszakże Manfreda w smutnem więzieniu na zamku del Monte doczekały początku XIV wieku. F., aczkolwiek całe życie swoje spędził na walce przeciw Kościołowi i niesłychanie go ciemiężył, chociaż w Kodeksie praw dla królestwa Neapolitańskiego (Sycylijskiego) swoją supremację podnosił (tit. 32, 39), jednakże w kodeksie zwanym Zwierciadło saskie (Sachsenspiegel, wyd. Sachse, Heidelb. 1848, ks. 1 art. 1) i w konstytucjach swoich (Constit. Frid. II a. 1220 c. 7) przyznawał, że gladius materialis conslitutus est in subsidium gladii spiritualis. Na łożu zaś śmiertelném będąc, spowiadał się przed arcbpem z Palermo, od niego z klątew uwolnienie otrzymał i przywdział habit cysterski. Umarł w rozpaczy 13 Grud. 1250 roku. Źródła: Akta odnoszące się do panowania F’a II ap. Janssen, Frankfurts Reichscorrespondenz, t. II cz. II, Freiburg im Br. 1873; J. F. Böhmer, Regestra imperii inde ab an. 1198— 1254, Stuttgart. 1847; tegoż Acta imperii selecta, Innsbruck, 1866 (cz. I); Petri de Vineis (kanclerz F’a II, o którym wyżej była mowa), Epistolar. ll. 6, ed. Iselon, Basil. 1740, 2 v.; Rycardi de S. Germano (notarjusz Fryderyka II, pisał ok. r. 1243), Cronicon rerum per orbem gestarum ab excessu Guillelmi regis Siciliae 1189—1243. ed. Pertz, Hannoverae 1864, także ap. Pertz, Monum. Germ. Ser. t. 19 s. 323; Nicolaus de Jamsilla, Historia de reb. gestis Frid. II imperatoris ejusq. filior. Conradi et Manfredi 1210—58, ap. Muratori, Seriptor. rer. ital. VIII 489, ap. Ughelli, Ital. sacr. IX 752, ed. nov. X 561; Francisci Pipini, Chronic, a. 1125—1353, ap. Murat. op. c. IX 581; Monachus Patavinus, De rebus Insubrium ll. 3, sive Chronicon de quorumdam notabilibus factis, quae tam in Marchia quam in Lombardia etc. sunt tractata 1207—1270, ap. Muratori, op. c. VIII 661; Historia diplomatica Friderici II collegit et notis illustravit Huillard-Bréholles. Accedunt epistolae etc., auspiciis et sumptibus H. Alberti de Luynes, Paris. 1852—61, 12 v. in-4. Potthast, Regesta Rom. Pont. t. I i II. Berl. 1874; akta soboru lyońskiego (ob.) z r. 1245. Cf. Huillard-Bréholles, Vie et correspondence de Pierre de la Vigne, Paris 1864; De Blasiis, Ricerche della vita e delle opera di Pietro della Vigna (l860); G. Audisio, Sistema religioso e politico di Frederico II e di Pier della Vigna (w Annali cattolici, 25 Sierp. 1866, Genua); dzieła: Raumer’a i Zimmermann’a cytowane w poprzed. art.; Damberger, Synchron. Gesch. t. X; Hefele, Concil. ks. 36 § 649...; F. W. Schirrmacher, Kaiser Fr. II, Götting. 1859—65, 4 v. (autor podnosi F’a, a oczernia jego przeciwników). Jeszcze nadmienić wypada o przypisywanym F’wi II, lub Piotrowi de Vineis, bezbożnym paszkwilu p. t. De tribus impostoribus. Grzegorz IX (Epist. ap. Mansi Concil. XXIII 79) między innemi zbrodniami tego cesarza wylicza i to: „Iste rex pestilentiae a tribus Baratoribus, ut ejus verbis utamur, scilicet Christo Jesu, Moyse et Mahometo totum mundum fuisse deceptum, et duobus eorum in gloria mortuis, ipsum Jesum in lignum
