Rzymie (1 Marca 893 r.) dla zaradzenia klęskom, trapiącym Kościół (Flodoard, Hist. rhem. IV 2). Edwardowi, królowi angielskiemu, zagroził nie obsadzi biskupstw w krótkim przeciągu czasu (Mansi XVIII 111). Odnowił kościół ś. Piotra, zwłaszcza jego malowidła (Benedicti Chronic, ap. Watterich I 38). Um. po 1 Maja 896, wkrótce po ukoronowaniu Arnulfa (Watterich I 653; cf. s. 37 n. 1). Arnulf także niedługo po koronacji opuścił Rzym, a Włochy stały się łupem wojny domowej między Lambertem, synem Gwidona, i Berengarjuszem. Bezpośredni następca F’a, Bonifacy VI, panował tylko 15 dni; po nim nastał (896) zwolennik Lamberta Stefan VII (VI), który krótkie swoje rządy splamił pomstą nad trupem F’a, a to przez pochlebstwo dla Lamberta, podobnie jak Stefan VI potępił F’a żywego, na instancję Karola Łysego, Stefan VII zwołał synod (w Lut. 897 r.), Formoza kazał z grobu wydobyć, ubranego w szaty pontyfikalne na katedrze w obec synodu posadzić, poczém rzekł do niego: „Dla czego, będąc bpem (w Porto), przez ducha pychy przywłaszczyłeś sobie Stolicę świata całego?“ Aby sąd wydał się formalnym, dał F’wi Stefan obrońcę, ale obronę jego uznano za niedostateczną: F’a uznano Papieżem nieprawym, a wszystkie jego czynności i święcenia przezeń udzielone ogłoszono za nieważne. Trudném byłoby to do uwierzenia, gdyby nie było zaświadczone jednozgodnemi świadectwami współczesnych (ap. Hefele, Concil. § 510; ap. Watterich op. c. s. 37, 653.. ap. Jaffé, Regesta s. 303). Dodają jeszcze też świadectwa, że obcięto 3 palce F’wi (które podnosił przy przysiędze Arnulfowi składanej), następnie ciało jego ubrane w szaty świeckie, złożono do pospolitych grobów (nie wiadomo, czy z rozkazu Stefana?) i ztamtąd przez jakichś złoczyńców wydobyte i do Tybru wrzucone zostało; rybacy zaś siecią je złowili i do kościoła ś. Piotra zanieśli (Liudprand, Antapod. I 31), zapewne już po śmierci tragicznej Stefana VII (w Lipcu 897 r.). Następca Stefana, Roman, rządził tylko 4 miesiące; Teodor po nim w ciągu 20-dniowego pontyfikatu nie zdążył zrehabilitować pamięci F’a, tylko na synodzie (Listop. v. Grudz. 897) przywrócił duchowne stopnie tym, których Stefan VII degradował, jako przez F’a wyświęconych (Jaffé s. 304). Całkowitej rehabilitacji dokonał dopiero Jan IX. Ten, zaraz po swém wyniesieniu na papieztwo, zwołał synod 898 r. (ap. Mansi XVIII 221, 231), na którym postanowiono: kanon 1. Unieważnia się synod Stefana VII przeciw F’wi i, aby nadal podobne rzeczy się nie działy, nie wolno umarłych pozywać przed sąd. 2. Przebacza się bpom i innym duchownym, którzy we wspomnianym synodzie brali udział, będąc do tego przymusem zniewoleni, i nadal zabrania się używać jakiegokolwiek przymusu na synodach. 3. Formozus dla zasług swych przeniesionym został z Porto na Stolicę Apostolską; lecz na przyszłość podobne wyjątki rzadko mają być cierpiane i należy trzymać się dawnego zwyczaju (żeby bp z jednej stolicy nie przenosił się na drugą). 4. Duchowni, przez F’a wyświęceni, przywracają się do swych stopni i posad (ordines et gradus). 5. Jeśli biskupstwo nie wakuje kanonicznie, nie należy nikogo święcić na nie. 6. Zatwierdza się cesarska godność Lamberta, a unieważnia koronacja Berengarjusza (inni czytają: Arnulfa). 7. Akta synodu odbytego pod Stefanem VII (897 r.) skazują się na spalenie. 8. Sergjusz (ob.) antypapież i jego stronnicy skazani są na złożenie z kapłaństwa i klątwę. 9. Którzy zgwałcili grób Formoza, aby zabrać z niego skarby, i rzucili jego zwłoki do Tybru, pozo-
