błędom właściwym podeszłemu wiekowi, t. j. że był zbyt powolnym i ociągającym się w działaniu i że za wszelką cenę był gotów utrzymać politykę pokojową; że Stanisławowi Leszczyńskiemu, którym się Francja opiekowała, za małą dał pomoc; że w skutek źle obliczonej oszczędności dał zmarnieć flocie francuzkiej. Z drugiej strony trzeba wyznać, że 16 lat, przez jakie we Francji najwyższą piastował godność, były dla kraju najpomyślniejszemi. Nabył dla Francji Lotaryngję, zmniejszył podatki i przywiódł do porządku bardzo niepraktyczną monetę krajową; handlowi nadał nowy popęd i bardzo się opiekował naukami i sztukami. Mimo całego usposobienia pokojowego nie mógł uchronić Francji od wzięcia udziału w wojnie austrjackiej o następstwo tronu. Do późnych lat dochował wesołość i młodzieńczą świeżość umysłu. Um. w Issy 1743 r., pozostawiając bardzo mały majątek. Ludwik XV kazał swemu czcigodnemu nauczycielowi wystawić pomnik. Fleury był doktorem sorbony, członkiem kilku akademji, jako to: akademji francuzkiej, akademji umiejętności i napisów. (Gams). X. F. S.
Fleury Klaudjusz, pisarz historji kościelnej, ur. w Paryżu 6 Grud. 1640 r., syn prawnika z Rouen. Nauki pobierał u jezuitów w kollegjum Clermont. R. 1658 został adwokatem parlamentu i przez dziewięć lat z pożytkiem urząd ten sprawował. Zamiłowanie samotności i cichego a pobożnego życia pociągnęło go do stanu duchownego. Wkrótce powierzono mu wychowanie książąt Conti, współtowarzyszów Delfina. R. 1680 powierzył mu Ludwik XIV wychowanie swego naturalnego syna, księcia Vermandois, po którego śmierci 1684 ofiarował mu opactwo cysterskie Locdieu, położone w djecezji Rodez. R. 1689 mianował go król podnauczycielem wnuków swoich, książąt; Burgundji, Anjou i Berry. R. 1696 wybrała go akademja na współczłonka. R. 1706, gdy trzej wnukowie królewscy ukończyli nauki, nagrodził go król bogatem opactwem Argenteuil pod Paryżem. Po śmierci Ludwika XIV, rejent książę Orleanu powołał Fleurego na dwór królewski i wyznaczył go na spowiednika Ludwika XV. R. 1722 zrzekł się tego obowiązku dla podeszłego wieku i um. na apopleksję 11 Lipca 1723 r. Na dworze żył zupełnie odosobniony, zajęty tylko naukami i pisaniem dzieł swoich. Dzieła jego pomniejsze są: Katechizm historyczny (Catéchisme historique, r. 1679). Katechizm ten był bardzo upowszechniony swego czasu, ale nie był jednak wszędzie dokładny; Paquot wydał ten katechizm z notami i pewnemi zmianami. Obyczaje Izraelitów (Moeurs des Israelites, Paris 1681). Obyczaje chrześcjan (Moeurs des chretiens, 1682). Życie błogosławionej Małgorzaty z Ar bouse (Vie etc., 1686). Traktat o wyborze i metodzie nauk (Traité du choix etc., 1686). Następnie ukazało się powszechnie znane prawo kościelne, w duchu gallikańskim napisane: Institution au droit ecclésiastique, 2 t. 1687 r.; potém wydał traktat moralny o Obowiązkach panów i sług (Devoirs des maitres etc.). R. 1691 ukazał się pierwszy tom sławnej Historji kościelnej (Histoire ecclésiastique, 20 t. in-4, 1691—1722). Doprowadził swą Historję kościelną od Wniebowstąpienia Pańskiego do 1414 r. Historja jego zaleca się nagromadzeniem mnóstwa faktów, opowiadaniem prostém, wielką jasnością, tak, że i dla świeckich osób jest przystępną, pouczającą i budującą. Dla fachowych historyków dzieło to nie jest źródłowem: autor bowiem unika uczonych badań, a cytat i autentyków po większej części brakuje. W licznych kwestjach spornych wi-
