ill. C. 78). Za wiarę był ścięty w Aleksandrji (Eus. H. E. IX 11; Hieron. l. c.; Epiph. Haer. 68), podług Tillemont’a 307 r., podług innych 310. Akta jego męczeństwa znajdują się u Ruinart’a. W czasie swojego biskupstwa napisał wyborny list do swoich owieczek: De laude martyrum, gdzie opisuje męczarnie zadawane męczennikom i ich stałość; następnie opisuje swoje położenie i zachęca wiernych do wytrwałości List napisany jest w więzieniu, niedługo przed śmiercią. Drugi list F’a mamy w starém tłumaczeniu łacińskiém, wynalezioném przez Scipiona Maffei i przez tegoż wydaném (Osserv. lett. III p. 1; Routh, Rel. Sacr. III 381—383); list ten podpisany przez F’a i trzech innych bpów egipskich, adresowany jest do Melecjusza, bpa lykopolitańskiego: gani go za tendencje odszczepieńcze i po bratersku do poprawy napomina. List ten napisany był na początku odszczepieństwa Melecjusza 306 r. Świadczy on o żarliwości swego autora w przestrzeganiu karności kościelnej i powołuje się szczególniej na dawne prawo, że żaden biskup nie powinien święcić w djecezji drugiego. Cf. Möhler, Patrol. 1 p. 678.
Filemon, Philemon, Φιλήμον, św. (22 Listop.), do którego adresowany jest jeden z listów św. Pawła (ad Philemonem). Z listu tego widać, że F. miał swój dom cały do chrystjanizmu nawrócony (w. 2); że może jego samego nawrócił św. Paweł (w. 19). Appia (Ἄπφια) prawdopodobnie była żoną F’a, Archippus zaś synem (w. 2). Św. Paweł nazywa F’a współpracownikiem (συνεργός), a syna jego Archipa współbojownikiem (συστρατιὼτης) swoim (w. 1. 2). Że dom F’a był w Kolossach, widać to z następujących okoliczności: 1) Archippus, który, jak widzieliśmy, należał do rodziny F’a, miał jakiś urząd kościelny w Kolossach (Col. 4, 17). 2) Listy: do Kolosseńczyków i do F’a pisane były jednocześnie (ob. Pawła św. listy) i w obudwóch św. Paweł poleca Onezyma: w pierwszym Poleca go Kolosseńczykom, jako należącego do ich Kościoła, w drugim F’wi, jako panu Onezyma (Colos. 4, 9. cf. Philem. 10). 3) Jeszcze w V w. πokazywano w Kolossach dom, należący kiedyś do F’a (Theodoret. Interpr. in ep. ad Philem. Argum.). Św. Hieronim (Com. in ep. ad Philem. praef.) podaje, że Archippus był bpem w Kolossach; według zaś Teodoreta (l. c.) był bpem w Laodycei. Potwierdzają to i Konstytucje apostolskie (VII 46), dodając, że Filemon był bpem w Kolossach (Cf. Wieseler, Chronol. d. apost. Zeitalt. s. 450). Według Martyrol. Rom. (22 Novembr.) poniósł on męczeństwo, wraz z żoną Appią, za Nerona (r. 54—68). X. W. K.
Filja, ecclesia filialis, kościół filjalny; nazywa się kościół, nie stanowiący samodzielnej parafji, ale zależny od innego kościoła parafjalnego. Ostatni tedy względem pierwszego jest kościołem macierzystym (eccl. matrix). Nabożeństwo i posługę pasterską w kościele filjalnym spełnia proboszcz i jego wikarjusz, albo też oddzielny do tego wyznaczony jest kapłan. Kościoły takie filjalne wielki przynoszą pożytek: bez nich wierni, daleko od kościoła parafjalnego mieszkający, byliby często pozbawieni nabożeństwa i utrudzoneby mieli przystępowanie do św. sakramentów. Filje tworzą się z dochodów wielkiej parafji, albo też powstają z kościoła parafjalnego, gdy ten z braku funduszów wcielony zostaje do innej parafji. Kapłani, posługujący w filjach, zostają do proboszcza w stosunku wikarjusza; należący do filji wierni (filjaliści) obowiązani są niekiedy, szczególniej w większe święta, uczęszczać do kościoła parafjalnego i ponosić ciężary budowlane tak filjalnego, jak i, w odpowiednim stosunku, parafjalnego kościoła; sobór bowiem trydencki
