świeceń i ścisłemu więzieniu na czas nieograniczony (c. 5, 6 X De apost. V, 9). 2. Excessa duchownych, odnoszące się do ich urzędu, tyczą się częścią nieprawnego udzielania, przyjmowania i wykonywania święceń, częścią niedbalstwa przełożonych kościelnych i podwładnych w wykonywaniu swego urzędu i niewłaściwego rozszerzenia zakresu swej władzy. O excessach tych traktuje oddzielny tytuł w zbiorach Dekretaljów: De excessibus praelatorum et subditorum. Do excessow a) biskupów i innych przełożonych kościelnych kanony zaliczają: kumulację nie godzących się z sobą beneficjów w jednej osobie (c. 1 X De excess, prael. V 31), dawanie beneficjów niegodnym (c. 2 X eod.), przywłaszczenie cudzych urzędów kościelnych i dochodów beneficjalnych (c. 3 eod.), obciążenie podwładnego duchowieństwa nienależnemi daninami (c. 7 eod.), poszkodzenie pojedyńczych osób i całych korporacji w ich prawach i przywilejach (c. 2, 7, 17 eod.), przywłaszczenie praw przynależnych prałatom zakonnym (c. 8, 12 eod.), nadużycie władzy w wymierzaniu cenzur i kar nieprawych (c. 1 eod), Wszystkie te excessa, oprócz nieważności samej czynności excessowej, zazwyczaj pociągają za sobą suspensę. Szczególniej surowo czuwa prawo nad władzą przełożonych duchownych w wymierzaniu kar cielesnych. Przełożeni i nauczyciele względem minorystów mogą używać kar cielesnych, gdy ci nieprzyzwoitem zachowaniem się naruszają pobożność, ale zawsze tylko w granicach ojcowskiego karania (c. 1 cs. XXIII qu. 5); podobnie prałaci względem swoich podwładnych, ale tylko za pomocą duchownych i zakonników, a nigdy za pomocą świeckich (c. 24 X De sent. exc. V 39). Zbyt surowe ukaranie karze się dwumiesięczną suspensą ab ordine (c. 2 X De cler. percuss. V 25); nadużycie władzy do gwałtownego zbicia duchownej osoby karze się exkommuniką i wygnaniem (c. 8 Dist. XLV). Z przewinień urzędowych b) niższego duchowieństwa wspominają kanony przedewszystkiem o nadużyciu przywilejów (c. 3, 7 X De privil. V 33), o niezachowaniu kościelnych rozporządzeń i uroczystości zarządzonych przez biskupa (c. ult. X De excess. prael. V 31; Conc. trid. s. 25 c. 2 De regul. et monial.), o defektach dopuszczonych we Mszy św. (c. 57 Dist. I De consecr., c. 11 Dist. II eod.), o dawaniu ślubu nieparochjanom, bez świadectwa właściwego proboszcza (C. trid. s. 24 c. 1 De ref. matr.), o wdzieraniu się niższego duchowieństwa w prawa przełożonych kościelnych (c. 6 14 X De exc. prael. V 31) i t. d. Excessa te zazwyczaj karane są suspensą. (Permaneder). N.
Exedra, właściwie miejsce do siedzenia, umieszczone na zewnątrz, ztąd u dawnych greków e. nazywał się przysionek, przeznaczony na dysputy, zaopatrzony w krzesła, a połączony zazwyczaj z gymnazjum. W kościelnym języku e. znaczy kazalnicę, biskupią katedrę w kościele, tudzież zewnętrzne większych kościołów zabudowania, jak baptisterium, secretarium, niekiedy tak obszerne, że się w niém sobory odbywały.
Exegeza, 1) Definicja. 2) Różne rodzaje exegezy. Jej historja: 3) E. u żydów U chrześcjan: 4) w okresie patrystycznym aż do Orygenesa; 5) szkoła antjocheńska, edeska; 6) e. na zachodzie. 7—8) Zarzuty czynione exegezie patrystycznej. 9) E. w średnich wiekach, od w. VII do XVI, i 10) od w. XVI aż do naszych czasów. 11) E. protestancka aż do połowy XVIII w. 12) E. pseudo-mystyczna pietystów. 13) E. racjonalistycznej początki. 14) E. moralna Kanta. 15) E. psychologiczna. 16) Mytyczny system i powolne jego zastosowywanie do Ewangelji. 17) Teorja
