z Etjopami (Kuszytami). Że zaś Arabję od E’i oddziela Egipt i morze Czerwone z odnogą Arabską, więc Arabowie mogli być tylko wtedy sąsiadami Etjopczyków, gdy ci ostatni mieszkali w południowej, lub w innej stronie Arabji. Wspomniana zatem w Esther (1, 1. 8, 9. 13, 1. 16, 1) Etjopja, może znaczyć Arabję. Nawet u późniejszych, chrześcjańskich pisarzy Arabja szczęśliwa, a zwłaszcza ziemia Homerytów, nazywa się India citerior, lub Aethiopia; Indje zaś właściwe, z jednej i drugiej strony Gangesu, zowią się India ulterior, v. India occidentalis. Trzecia India: India minor, v. interior, v. Pontica, między morzem Kaspijskiem i Czarnem, nosiła także nazwę Etjopji (Ob. Wiltsch, Handb. d. kirchl. Geogr. I 20). Wyraźniej jeszcze identyfikowaną jest Arabja południowa z ziemią Kusz w Gen. 10, 7; bo Saba, Hevila, Sabatha i t. d. są nazwiskami pokoleń południowej Azji. Protoplastą Kuszytów (Etjopów) był Kusz (Vulg. Chus), syn Chama, a ojciec Nemroda (Gen. 10, 6. 8). Że zaś Nemrod założył pierwszą (babilońską) monarchję (Gen 10, 10), więc pierwsze mieszkanie Kuszytów było w tamtych stronach (Cf. Chanaan). Wszyscy uczeni, mówi Lenormant (Manuel d’hist. anc. de 1’Orient, 1869 I 99; cf. II 7. 17), zgadzadzają się na to, że brzegi Tygru, Persja południowa i część nawet Indji były zaludnione przez rodzinę Kusza, zanim tam osiedli Semici i Jafetyci (cf. Knobel, Die Volkertafel der Genesis, Giessen 1850; Movers, Die Phönizier). Do Etjopji właściwej (na południe Egiptu) przeszli Kuszyci za czasów VI dynastji egipskiej, więc może na 1000 i więcej lat przed Mojżeszem; za dynastji XII już występują zaczepnie względem swych sąsiadów (Egipcjan); za Sesaka (w. X) służą w wojsku egipskiem (II Par. 12, 2. 3), niedługo zaś potem zajęli na chwilę cały Egipt (ob. Zara) i wkroczyli do Palestyny, za króla Azy (944—903. II Par. 14, 9..). Porażka, jakiej tam doznali, wyrwała im Egipt, lecz później (w pierwszej połowie w. VIII), korzystając z wewnętrznych niezgód między królami tejże krainy, Egipt górny zamienili w swoją prowincję, a na dolny nałożyli haracz (Lenormant op. c. I 455). W tym stanie rzeczy Izajasz, po r. 750, prorokował (19, 4. 11..): „Podam Egipt w ręce panów okrutnych... Zgłupieli książęta Tanis, uschli książęta Memfis; zwiedli Egipt.“ Spełnił tę przepowiednię założyciel etjopskiej (XXV-ej) dynastji w Egipcie, Szabaka, ok. r. 725 (ob. tej Encykl. IV 566). Jego następca Taraka był w stosunkach z Ezechjaszem (tamże s. 567), gdyż obudwom zagrażał Sennaheryb, kr. assyryjski. Lecz przyjść także miała kolej i na potężną teraz E’ę. Jeszcze za Sargona, ok. r. 722, za Szabatoki i Taraki, kiedy dynastja etjopska była najsilniejszą, przepowiedział wspomniany prorok (Isaj. 20, 1—5), że Etjopja dostanie się w niewolę Assyrji. I rzeczywiście, nie upłynęło pół wieku, gdy Asaraddon, wnuk Sargona (ok. r. 670), został „królem Mussur i Kuszi“ (Egiptu i Etjopji). Sama Etjopja wprawdzie wtedy jeszcze nie wpadła w ręce Assyryjczyków, odzyskała nawet panowanie nad górnym Egiptem; lecz wnuk Taraki i Teby (stolicę górnego Egiptu) utracił. Asurbanipal przesłał do Niniwy trofea swych zwycięztw nad Etjopczykami (ob. Smith, w Zeitschr. f. ägypt. Sprache, Berlin 1868, Septemb. Octob.), więc i jeńców etjopskich. Gdy Egipt wpadł w ręce Kambyzesa (ok. 525 r. przed Chr.), dostała się i Etjopja (Meroe) pod panowanie Persów, które przecież krótko tam trwało {Herodot. Hist. III 25. 97), a r. 223 pod Ptolemeusza Evergetesa, Za czasów Chrystusa znów znajdujemy
