że ciało jest tworem Boga i że powinno być świętym przybytkiem i narzędziem duszy; dla tego też czystość i wstrzemięźliwość ma za cnotę. Ale prawdziwy ten stosunek ducha i ciała był tylko w Kościele należycie utrzymany. Już w pierwszych wiekach pojęcie to wykrzywiali gnostycy, manichejczycy, a później i inne sekty marzycielskie, uczące, że ciało z natury swej jest złe, albo też, że wszelka cielesna nieprawość nie kala duszy (ob. Antynomizm). W części zasadom tym hołdowali i reformatorowie XYI w., gdy uczyli, że sama tylko wiara zbawia i że grzechy cielesne nie zdołają człowieka pozbawić pozyskanego usprawiedliwienia, dopóki tylko nie utraci on wiary. Historja też wykazuje, że zasadę tę stosowano wówczas faktycznie w emancypacyjném rozpasaniu ciała. Po za chrystjanizmem i jako wróg chrystjanizmu, był Mahomet wielkim emancypatorem ciała: w religji jego zmysłowa rozpusta nietylko jest dozwoloną, ale stanowi w niej jednę z głównych rozkoszy rajskich. Fraucuzcy encyklopedyści byli wielkimi zwolennikami mahometanizmu, którem u stanowczą przyznawali wyższość nad chrystjanizmem. Ale bez względu na naukę Koranu, jako materjaliści i ateusze, a przytem ludzie zepsuci moralnie, byli oni gorliwymi głosicielami emancypacji ciała. D’Alambert i Helwecjusz uczyli, że cudzołóztwo nie jest żadnym występkiem, bo, podług prawa natury, wszystkie kobiety powinny być wolne. Teoretycznie też i praktycznie szerzono swobodę ciała za rewolucji francuzkiej, kiedy po raz pierwszy w dziejach chrześcjańskich (że pominiemy Juljana Apostatę) zrobiono próbę zniweczenia chrystjanizmu. Tak zwane „Młode Niemcy,“ wyszłe z panteistycznej szkoły Hegla, emancypację ciała wzięły za swoje hasło; im należy autorstwo tego wyrażenia, choć rzecz sama, jak widzieliśmy, datuje od dawna. E. ciała jest wreszcie jedną z zasad tak zwanej moralności niezależnej dzisiejszych materjalistów. N.
Embolizm, z greckiego ὲμβολισμός, embolum, wkładanie, przydatek, ztąd rok przybyszowy nazywa się annus embolismalis, t. j. 13 miesięcy księżycowych (ob. tej Enc. III 303) mający, albo miesiąc przybyszowy (mensis embolismalis), t. j. miesiąc trzynasty roku księżycowego. Modlitwa Libera nos (ob.) we Mszy po Pater noster, wtrącona między modlitwę Pańską a łamanie Hostji, zowie się embolizmem u liturgistów. X. S. J.
Embryon nazywa się w ogóle niedojrzały owoc, zarodek; w życiu ludzkiem nazywa się tak dziecię, przebywające jeszcze w łonie matki i nie mogące żyć jeszcze zewnątrz tego miejsca swego rozwijania się. Ponieważ z rozpoczęciem życia zarodkowego dusza jest połączona z ciałem, przeto w tych rzadkich razach, gdy e. oddzielony od matki, jeszcze żyje, powinien być ochrzczony bezwarunkowo; jeżeli zaś życie jego jest wątpliwe, ochrzcić go należy pod warunkiem: jeżeli żyjesz, albo jeżeli zdolnym jesteś do przyjęcia chrztu. Niektórzy z czasów jozefińskich teologowie pastoralni traktują o wydobywaniu zarodka z łona zmarłej, lub umierającej matki, przez tak zwane cięcie cesarskie (sectio caesarea); rzecz ta wszakże zupełnie jest nie na swojem miejscu, bo należy ona wyłącznie do medycyny i chirurgji. N.
Emerencjana (Emerentiana), św. (23 St.), panna i męcz. Święty Ambroży wspomina o niej w legendzie o św. Agnieszce. Mówi, że była siostrą mleczną tej męczenniczki i jako katechumenka umęczoną została, gdy się modliła na jej grobie, krwią własną dopełniając chrztu św.
