Skarbnica kościoła Jasney Góry Częstochowskiego: w którey się zamyka historya o cudownym obrazie P. M. z dawnych historiy pilniey niż przedtym zebrana... przez ks. Andrzeja Zymicyusza zak. ś. Pawła, Krak. 1618. Diva Claromontana, seu imaginis ejus origo, translatio, miracula, per P. F. Andream Gołdonowski, ord. s. Paul. per Polon. et Siles. priorem provincialem, Crac. 1642 in-8. Tegoż autora Summaryusz historyi obrazu częstochowskiego, 1642. Analecta mensae reginalis, seu historia imaginis etc. per Fr. Ambr. Nieszporkowitz, Crac. 1681 in-4 s. 336; toż samo (skrócone?) po polsku: Odrobiny stołu królewskiego, albo historya o cudownym obrazie N. P. Maryey Częstochowskiey, ib. 1683 in-4 s. 169. — Odrobiny... zebrane przedtym przez A. Nieszporkowitza, a teraz dobra y nową dyspozycyą do druku podane przez ks. Pawła Dolińskiego, Częstochowa 1720. — Mensa Nazaraea abunde specialibus indesinentium miraculorum et gratiarum dapibus illiciisque referta... seu historia Imaginis Divae Claromontanae proposita ab A. R. P. Anastasio Kiedrzyński, typis Claromontanis 1763 in-4 str. 386 przeszło. Autorowie ci, jako też inni wyliczeni u Jochera (Obraz bibliogr. III. 474..), pod względem historycznym powtarzają podania zebrane przez Lanckorońskigo; ważniejszemi są ich dzieła pod względem opisu łask cudownych, na Jasnej Górze doznanych. Najlepszy z dotychczasowych opisów jest: Pielgrzymka do Jasnej Góry w Częstochowie odbyta przez Pątnika XIX wieku i wydana z rękopismu przez Michała Balińskiego, Warszawa, nakł. G. Sennewalda, 1846, in-8 str. II 433; znajdują się tu dzieje miasta, klasztoru, obrazu ś., dawniejsze i późniejsze wspomnienia historyczne do nich przywiązane, kilka dokumentów o uposażeniu klasztoru i w. in. Małej bardzo pod względem naukowym wartości jest praca ks. Wincentego Plebankiewicza: wyszła ona najprzód bezimiennie, p. t. Bogarodzica Marja na Jasnej-Górze Częstochowskiej (drugi tyt: Bogarodzica na Jasnej-Górze), Kraków, u Friedleina, 1844 in-8 min. s. V 181; potém tylko tytuł odmieniono: Obraz Marji Bogarodzicy na Jasnej-Górze w Częstochowie, tudzież różne wspomnienia historyczne o wizerunku, klasztorze i skarbcu, opisał ś. p. ks. Wincenty Plebankiewicz, zak. kazn. lector ś. teol., tamże 1845 (drugi tyt: Bogarodzica Marja w Nazaret i na Jasnej Górze, Jej żywot, pomniki Jej cnót i cudów, opisał i t. d. tom II 1845, tomu zaś I drugi tytuł: Żywot Marji Bogarodzicy w Nazaret., czyli pomniki Jej cnót i cudów opisał i t. d. teg. r.). Przewodnik dokładny dla odwiedzających święte, od wieków cudami słynące miejsce w obrazie Najświętszej Marji Panny na Jasnej Górze w Częstochowie, zebrany przez Józefa Lompę, członka korresp. tow. roln. w król. Pol. (Warszawa, u Dzwonkowskiego, 1860 in-8 s. V 99), jest dziełkiem popularném; zajmuje się więcej opisem wrażeń, niż historią miejsca. X. W. K.
Człowiek 1) jest rozumną, wolną, cielesną istotą, czyli wyraźniej mówiąc i oznaczając zarazem źródło, z którego bezpośrednio pochodzi rozumność, wolność i życie człowieka, jest on jednością duchowej duszy i ciała. Ta jakościowa istotna różnica człowieka, z jednej strony od Boga, Ducha Najwyższego i Niestworzonego, a z drugiej, od natury, jest nauką Kościoła (Conc. later. IV c. i. Deus condidit creaturam spiritualem et corporalem angelicam videlicet et mundanam, ac deinde humanam, quasi communem, ex spiritu et corpore constitutam; Gen. 1, 26. 2, 7. 2 Cor. 5, 1. 4. Rom., 7, 22), a zarazem nauką filozofji ścisłej, na pilném bada-
