Bełz, miał tam przez 5 lat z sobą wspomniany obraz, a r. 1382 przeniósł do Częstochowy. Kroniki znów ruskie (ap. Zimorowicz, Historja miasta Lwowa, s. 83.. 121...) opowiadają, że Anna, siostra cesarzów konstantynopolskich, wydana za Włodzimierza W., wzięta z sobą obraz cudowny na Ruś; że następnie przez 3 wieki ten obraz pozostawał w skarbcu książąt ruskich; dopiero go Leon, ks. ruski, wydobył na jaw (w XIII wieku), a w r. 1382 został ze Lwowa uwiezionym. Wszystkie więc wspomniane podania przyznają, że obraz częstochowski pochodzi ze Wschodu, a mianowicie, że z Konstantynopola dostał się na Ruś, najwcześniej w X, a najpóźniej w XII w., i że przed ostateczném (1382 r.) przeniesieniem do Częstochowy był w Bełzie, czy też we Lwowie. Podaniem Lanckorońskiego, jakoby Karol W. dał obraz księciu ruskiemu Leonowi, nie mamy się co zajmować, bo za Karola W. o Rusinach nie było słychać, ani o miastach Bełzie lub Lwowie. Bliższemi prawdy są następne podania, lubo potrzebują nieco sprostowania. Prawda, że w r. 1377 Ludwik, król węg., i Władysław, ks. opolski, rozpoczęli wojnę z Jerzym, księciem bełzkim, że oblężenie Bełza długo trwało, lecz, skutkiem pośrednictwa, Jerzy oddał zamek bełzki kr. Ludwikowi, a ten mu go zaraz napowrót lenném prawem zwrócił. Władysław więc nie władał zamkiem bełzkim, prawdopodobniej zatém ze Lwowa obraz święty sprowadził 1382 r. (Cf. Baliński, Pielgrzymka s. 74..). Według bliższego rozpatrzenia, Sobieszczański (Wiadom. ust. o sztukach pięknych w dawn. Pol. I 315) tak obraz ten opisuje: „jest w wymiarach kolosalnych, na drzewie cyprysowém: grunt czyli tło obrazu jest zaprawione bolusem; farby, jak się zdaje, są woskowe; twarz i ręce później odnawiane. Na około arabeski w liście, dość niezgrabnie robione. Sam obraz wpuszczony jest w pewien rodzaj skrzyni, i podobno ma być po drugiej stronie także malowany. Matka Boska jest bez korony.“ Liczne dawne kopje częst. obrazu ob. ibid. s. 245. Władysław straż jego powierzył sprowadzonym z Węgier (z klasztoru Nosztre) paulinom r. 1382 (dyplom fundacyjny t. r. ap. Baliński op. c. s. 217). Murowana kapliczka na Jasnej Górze, w której pierwotnie obraz był umieszczony, dziś stanowi prezbyterjum wielkiej kaplicy, w której się mieści ś. obraz. Nawę tejże kaplicy wybudował 1644 r. Maciej Łubieński, prymas. Sam kościół jasnogórski, jak dziś jest, sięga końca XVII w. Dokładny opis i historję pojedynczych części tak kościoła, jak klasztoru ob. art. Częstochowa, przez Sobieszczańskiego, w Encyklop. Orgelbranda (większej). O starożytności tego obrazu tu tylko nadmienimy, że lubo w katakumbach rzymskich są obrazy z końca II, lub początków III w., i wystawiają N. Marję P. z Dzieciątkiem Jezus na kolanach, jednakże obraz częstochowski należy do tego typu byzantyńskiego, który nie zdaje się być dawniejszym nad wiek VIII—IX. Cf. Łukasz. Marja. Obrazy. Z dzieł o obrazie i kościele jasnogórskim traktujących, najdawniejszém jest bezimienna Historia pulchra et stupendis miraculis referta Imaginis Mariae, quo (quando?) et unde in Clarum Montem.. advenerit, Grachoviae (Kraków) 1523. Mikołaj Lanckoroński, przez Zygmunta I wyprawiony do Turcji r. 1517, wywiadywał się szczegółowo w Konstantynopolu o początkach obrazu częstochowskiego od księży greckich: to, co od nich usłyszał, lub znalazł w piśmiennych pomnikach, spisał; za powrotem do kraju, opis ofiarował Zygmuntowi I, ten zaś oddał rękopism klasztorowi jasnogórskiemu. Opis Lanckorońskiego w znacznej części służył za podstawę do dzieła:
