Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.3 647.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
637
Czarodziejstwo w Polsce.

stigatas relegari, vel crudeliter comburi... unde mortuorum innocens sanguis de terra clamat vindictam! Ten głos bpów musiał odbić się w sercach niższego duchowieństwa, któremu zlecona była baczność na sprawy świeckich sędziów; i bezwątpienia, niemało przyczynili się plebani i inni duchowni do zmniejszenia liczby nieszczęśliwych ofiar, gdyż pomimo surowych zakazów królewskich i groźb bpich, nie ustawały nieprawne roszczenia sądów świeckich, nadużywających swej władzy. Był to czas, w którym pisano prawa, ale mało kto ich słuchał. Przerażający widok okrucieństw stawia nam przed oczy dziełko: Przestrogi duchowne, sędziom, inwestygatorom, y instygatorom czarownic napisane przez wieleb. niegdyś oyca Serafina Gamalskiego, exministra prowincyi wielkopolskiey, świętey teologji lektora jubilata, zakonu świętego Franciszka wieleb. oyców bernardynów, a teraz z dozwoleniem zwierzchności duchowney do druku podane. Roku Sędziego Boga Człowieka, oraz niewinnych Patrona, 1742 (w Poznaniu w drukarni akademickiej.“ Przypisane Krzyszt. Szembekowi, arcyb. gniez., z dedykacją napisapą przez ks. Jana Pałaszowskiego. in-4 kart nieliczb. 17 i 4 karty dedykacji). Powtórzymy tu niektóre słowa autora. „Ciężkie ubogich od świeckich magistratów oppressye, pko prawu boskiemu, naturalnemu, kościelnemu i świeckiemu, impuls dają do formowania owey propozycyi i processu łaskawego i cichego Dawida: Judicet Dominus inter me et te, et ulciscatur me Dominus ex te (1 Reg. 24), i choćby niewinny pacient, przykładem najcierpliwszego Zbawiciela urazy swoje darował, i dla niego w ranach jego wszystko zatopił: jednak niewinnych wylana krew, krwią naydroższą Chrystusa okupionych ludzi, pomsty u sprawiedliwego żywych i umarłych sędziego woła, sanguis clamat de terra; z okrutnych męczeństw, wymyślnych katuszów, podziemnych lochów, lamenta przenikają same niebiosa, i obijają się o uszy Boskie: clamor filiorum venit ad me, vidique afflictionem eorum, Exod. 3. Krwawe ubogich łzy stawają w oczach Boskich: Posuisti lachrymas in conspectu, Pr. 55, i serdeczne ich flety utaić się nie mogą, et gemitus a te non est absconditus, Pr. 37. Stosowe pod pretextem czarownic pożary, wzniecają gniew i zapalczywość Boską. Spalonych bezprawnie kostki ostatniego czekają sądu, aby dekret sprawiedliwy usłyszały: Ossa arida audite Verbum Dei. Pozostały po ogniu proch i popiół, za westchnieniem kompacyentów, wzbija się w górę i o memento Boga prosi: Memento, quia pulvis et cinis sumus. Wygnańcy z domów, fortuny, i ciężkich rąk swoich prac, albo też z bojaźni uchodzący, przed niesprawiedliwymi sędziami, zawziętymi instygatorami etc. w sieroctwie swojém krwawemi piszą do Boga supplikę łzami: Exurge Domine adjuva etc., i tą się przy głodzie nadzieją karmią, że odbiorą respons: propter miseriam inopum et gemitum pauperum, exurgam... Nie słychać po innych państwach i nacyach o tak gęstych excessach i nagłych, a raczej bezprawnych exekucyach; nasza tylko w tém nieszczęśliwa Polska, którey wkrótce borów i lasów na stosy nie stanie, a podobno tém prędzey po miastach, miasteczkach i wsiach ludzi nie będzie na podniecenie tych pożarów. A zkądże się to złe rozmożyło? Ignorantia mater omnium malorum est; niewiadomość praw, konstytucyj, dekretów, rodzi obmierzłe defekta, a gubi ludzie, jako mówi prorok: interierunt propter insipientiam, Bar. 3.“ To autora spowodowało, że sędziom napisał swe refleksje, których pięć podaje. W 1 dowodzi, że nie mają sądzić bez odniesienia się do sądu duchownego.